"Breathtaking", "Mindblowing", "A miracle" … dat waren de woorden van de internationale expertencommissie, toen ze de resultaten van de eerste fase van de reiniging van het Lam Gods beoordeelden. Die werd uitgevoerd door de schilderijenrestauratoren van het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium in het restauratie-atelier in het Museum voor Schone Kunsten Gent en bestond uit het verwijderen van de vernissen en overschilderingen.

Vandaag bestaan er wereldwijd in de restauratiesector nog steeds zogenaamde ‘cleaning controversies’ over keuzes die gemaakt worden voor of tegen de irreversibele verwijdering van oude vernislagen en overschilderingen. De vele waarden van een kunstwerk zoals ouderdom, geschiedenis, authenticiteit en esthetische beleving, kunnen in verschillende landen, instituten of bij ieder individu, andere prioriteiten en emoties oproepen. Denk maar aan de reiniging van de muurschilderingen van Michelangelo in de Sixtijnse kapel van het Vaticaan …

Voor het Lam Gods liet de kathedrale kerkfabriek Sint-Baafs Gent zich in verband met deze complexe vraag begeleiden door een interdisciplinaire vertegenwoordiging in de vorm van een adviescommissie, waarin alle overheden zijn vertegenwoordigd, en door een internationale expertencommissie met specifieke kennis en ervaring met betrekking tot het oeuvre van Van Eyck.  

Verbluffend resultaat

De resultaten van de eerste fase tonen niet alleen een esthetisch verbluffend resultaat, maar betekenen eveneens een enorme vooruitgang in de kunsthistorische kennis over het werk van Van Eyck. De reiniging van de buitenluiken heeft gezorgd voor het herstel van de tonale waarden, het ontdekken van de oorspronkelijke schildertechniek, de ontdekking van iconografische elementen die verborgen waren door overschilderingen, en de transformatie van de ‘grisailles’ (voorstelling Johannes De Doper en Johannes de Evangelist) naar beelden uit marmer.

Hoewel de overschilderingen nu voorgoed tot het verleden behoren, werden ze zorgvuldig gedocumenteerd en onderzocht met de meest innovatieve technologieën (waaronder Hirox-microscoop), waardoor de hele restauratiegeschiedenis van het Lam Gods nu eveneens ‘zichtbaar’ is geworden.