Werkt u aan een herbestemming of heeft u vragen hierover? Dan zal het waarderings- en herbestemmingstraject van de collectie van moraalfilosoof Jaap Kruithof u zeker inspireren. 

Heeft u vragen, of ervaart u struikelblokken in verband met deze materie? Neem dan deel aan de nodenanalyse die we binnenkort uitsturen. 

Vraagstelling

Wat zijn de waarden van de collectie van moraalfilosoof Jaap Kruithof en welke langetermijnbestemming past daar het beste bij? Is dat een bestemming in een museum of niet? Is dat één bestemming voor de hele collectie of niet?

Waardestelling

Op 25 februari 2019 werden in het MAS de waardestelling en het bestemmingsplan voorgesteld. Uit de waardering werd besloten dat het MAS ervoor kiest om de Collectie Jaap Kruithof niet volledig museaal te bewaren, omdat de cultuurhistorische waarde van elk object apart te beperkt is. Lees er meer over in deze blog.

Eén helft, of 80 dozen, werd opgenomen in de MAS-collectie als een filosofische collectie voor betekenisvol beeldend werk rond de waarde van de dingen. In 2019 gaf het MAS kunstenaars Benjamin Verdonck en Guy Rombouts de opdracht om een installatie te maken met deze 80 dozen.

De andere helft, ook 80 dozen, werden grondstof voor creatieve upcycling. Deze bestemming is geïnspireerd door de ecologische kritiek van Jaap Kruithof en zijn aandacht voor de mens als creatief, scheppend wezen. Het MAS zocht voor de creatieve upcycling van de collectie samenwerking met vele partners, om te beginnen in Antwerpen. Dat herbestemmingsplan was participatief, met andere woorden, iedereen werd uitgenodigd om mee te denken over mogelijke herbestemmingen van een deel van de collectie. Het MAS zocht en vond 29 organisaties en individuele upcyclers om met de Kruithofobjecten nieuwe creaties te maken: lees er hier meer over in de blog van het MAS.  

LAMO-experiment voor een ethisch verantwoorde herbestemming

Om deze herbestemming met de nodige voorzichtigheid te realiseren, haalde het MAS inspiratie uit de Nederlandse LAMO-procedure en herplaatsingsdatabank voor het afstoten van museale objecten met als doel ze in het publieke domein te houden.

Het MAS stelde de objecten uit de 80 dozen tot 1 april 2019 digitaal ter beschikking. Tot die datum konden Vlaamse erfgoedinstellingen een voorstel doen, indien ze van oordeel waren dat bepaalde objecten uit de 80 dozen best bewaard worden in hun collectie of indien bepaalde objecten beschermwaardig zijn en dus in aanmerking komen voor museale bewaring, waar dan ook.

Herbestemmen in Vlaanderen: hoe werkt het?

In Vlaanderen zijn er tot nog toe geen richtlijnen om een herbestemming ethisch uit te voeren. Daarom maken vele organisaties gebruik van de LAMO, van de Disposal Toolkit ontwikkeld in het Verenigd Koninkrijk of van een methode die ze zelf ontwikkelen.

Hoog tijd dus om voor Vlaanderen hierover een nodenanalyse te maken en het veld te helpen de struikelblokken op te lossen.
In oktober 2020 startten we een collegagroep herbestemmen waar momenteel maar liefst 27 personen deel van uit maken. De groep is niet alleen samengesteld uit medewerkers uit de museale sector, maar telt ook vertegenwoordigers uit de erfgoedcellen en landelijke dienstverlenende organisaties. Samen met hen brengen we de noden in kaart en werken we aan een ‘toolbox’ ontzamelen waarin we methodes en praktijken verzamelen en u helpen bij het oplossen van struikelblokken.

Noden in kaart brengen: ook uw stem telt!

Samen met Nele Coene, studente aan de universiteit van Antwerpen en stagiaire bij FARO, sturen we binnenkort twee vragenlijsten uit: één bestemd voor de musea en een andere voor de erfgoedcellen en landelijke dienstverleners.  

We nodigen u alvast uit om aan deze nodenanalyse mee te werken en houden op die manier ook rekening met uw wensen en verwachtingen.

Collecties rationaliseren

Op 21 september 2021 organiseren we een studiedag over de thema’s waarderen en ontzamelen, in samenwerking met het departement CJM en MuZee, onze gastheer.

Houd deze datum alvast vrij! Als de pandemie het toelaat, wordt dit een netwerkmoment waar we ervaring zullen delen en met elkaar debatteren over beide thema’s. We kijken er alvast heel erg naar uit om u terug te zien en in dialoog te gaan over deze boeiende thema's. 

Foto's: Collectie Jaap Kruithof © Philip Boël