Vlaanderen telt zeker een kwart meer handschriften dan aanvankelijk gedacht. Dat blijkt uit het project Medieval Manuscripts in Flemish Collections (MMFC) van de Vlaamse Erfgoedbibliotheken. In 2019-2020 werden ruim vierduizend middeleeuwse handschriften in kaart gebracht, bewaard in 102 erfgoedinstellingen. En dat is aanzienlijk meer dan de aanvankelijke schatting van 2.500 - 3.000 items in vijftig bewaarplaatsen.

MMFC brengt middeleeuwse handschriften in Vlaams bezit op een gestandaardiseerde en gecontroleerde wijze in kaart. Dat gebeurt op basis van beschikbare literatuur, collectiebeschrijvingen in situ en via crowdsourcing. Bedoeling is om alle data via één centrale en duurzame online toegang vindbaar, toegankelijk, interoperabel en herbruikbaar te maken voor de cultureel-erfgoedgemeenschap in Vlaanderen en daarbuiten.

Het voorbije coronajaar zetten het MMFC-project met een minimum aan plaatsbezoeken vooral in op het bijeenbrengen en verifiëren van bestaande metadata, inclusief verdiepende gegevens die aanvankelijk pas in een later stadium zouden worden toegevoegd. De gegevens werden verzameld vanuit uiteenlopende papieren en digitale bronnen, voorbewerkt en geïmporteerd in de databank. Voor 3.389 items zijn nu betrouwbare basisgegevens beschikbaar. Voor zo'n 600 overige handschriften is nog verder onderzoek ter plaatse nodig.

Handleiding en documentatie: vrij beschikbaar

De kennis en expertise die is opgedaan tijdens het project werd vastgelegd in protocollen en beschrijvingsregels, die voor een groot deel vrij online beschikbaar zijn. De documentatie is uiteraard relevant voor projectmedewerkers, maar ook voor eindgebruikers van de databank en de gepubliceerde datasets, voor onderzoekers en voor geïnteresseerden die in het algemeen meer willen weten over middeleeuwse handschriften en hun codicologische beschrijving. De ‘manual’ - die bewust in het Engels werd opgesteld - zorgt ervoor dat de MMFC-methode een toegankelijke en herbruikbare ‘best practice’ kan zijn voor het internationale erfgoed- en onderzoeksveld. 

Wordt vervolgd ...

Momenteel wordt achter de schermen hard gewerkt aan een eerste versie van de onlinecatalogus. Die wordt in de komende maanden afgewerkt en gelanceerd. 

Het MMFC-project bracht ook aan het licht dat Vlaamse handschriften nog minder goed ontsloten zijn dan gedacht. Twee deelgroepen vielen daarbij op: kerkelijke collecties en losse handschriftfragmenten. Om deze vaak kwetsbare collecties grondiger te beschrijven in de MMFC-databank kende de Vlaamse overheid in februari 2021 een subsidie toe aan de Vlaamse Erfgoedbibliotheken voor een eerste fase van het nieuwe driejarige project Comites latentes: verborgen handschriften aan het licht gebracht. 

Volg het MMFC-project

Blijft u graag op de hoogte van het project? Volg dan de actieve Twitterfeed @MMFCbe met bijzondere vondsten en nieuws. En elk kwartaal is er een projectnieuwsbrief waarvoor u zich hier kunt inschrijven.

Bron: Het volledige nieuwsbericht over het MMFC-project leest u op de website van Vlaamse Erfgoedbibliotheken vzw. Daar vindt u ook een uitgebreide projectbeschrijving. 

Foto: Hildebertus Cenomanensis. Vita, miracula, translatio SS. Bavonis, Landoaldi, Livini et Macharii. Hildeberti Cenomanensis episcopi De sacramentis, Gent, Universiteitsbibliotheek, HS.0308, fol.x v-x' r.