In vorige blogs kon u lezen hoe u een lopend gemeenschapsproject kunt verzoenen met social distancing en hoe het eraan toeging tijdens een online sessie object handling in Noord-Engeland. Ook in Vlaanderen gaan we na hoe we expertise kunnen ontwikkelen om mensen in een kwetsbare situatie online te ondersteunen. Daartoe organiseerden we deze week een online vergadering met enkele partners uit de erfgoed- en zorgsector. 

Aan de virtuele tafel zaten enkele collega's met wie FARO ook samenwerkt in het kader van de piloottrajecten Erfgoedcollecties, gezondheid en welzijn. Schoven mee aan: Tom Vansteenkiste van de Herstelacademie Antwerpen, Lara Hardeman van Wijkgezondheidscentrum De Kaai in Gent, Kristine Timperman en Saïdya Vanhooren van Museum Dr. Guislain, Sophie Gyselinck van het ADVN en Ans Van de Cotte van Erfgoedcel Viersprong. Samen bespraken we de mogelijkheden om bestaande sessies online voort te zetten.

Drempels

Ons gesprek stond bijna volledig in het teken van de drempels die moeten worden weggewerkt wanneer een bestaand fysiek aanbod vertaald wordt naar een online aanbod. Die drempels situeren zich op verschillende vlakken: de aard van de activiteiten, het bereikte publiek en privacy.

Aard van de activiteiten

Verschillende van de methodieken die we tijdens de piloottrajecten hanteren zijn zeer tactiel, locatiegebonden en hands-on. Zo draait het piloottraject Ingemaakt Erfgoed volledig rond object handling en staat in het piloottraject Een goed bewaard geheim het gebouw van het ADVN centraal, inclusief een bezoek achter de schermen. Wanneer dergelijke sessies online georganiseerd worden, zouden deze aspecten dus wegvallen. Hoe kunnen we die belevenis toch digitaal reproduceren?

Uiteraard zijn er ook activiteiten die perfect thuis door de deelnemers kunnen worden uitgevoerd en die achteraf digitaal gedeeld kunnen worden. Uit ervaring weten we dat sommige deelnemers over de nodige digitale vaardigheden beschikken om thuis een digitaal verhaal te kunnen maken. Het komt er dan op aan om hen een (digitaal) werkpakket aan te reiken. Toch blijft het noodzakelijk om minstens één keer ook fysiek samen te komen, al was het maar in een afsluitende laatste sessie. Verhalen samen kunnen delen en in groep beleven is immers zeer belangrijk voor de deelnemers.

Wie bereiken we niet?

Wanneer het erop aankomt om de meest kwetsbare mensen te laten participeren, heeft een online aanbod met dezelfde drempels te maken als zijn fysieke evenknie. Het gaat daarbij overigens niet alleen over de aard van het aanbod maar ook over een mogelijke uitval van deelnemers. Een digitaal aanbod blijft voor de meest kwetsbare mensen extra moeilijk omdat ze vaak niet beschikken over digitale vaardigheden of geen toegang hebben tot het internet.

Om die mensen toch te kunnen bereiken, is het belangrijk dat er voldoende aandacht besteed wordt aan digitale inclusie, het opkrikken van digitale vaardigheden en het ter beschikking stellen van de benodigde instrumenten. Organisaties kunnen hiervoor best samenwerken met instanties die hierin ervaring hebben, zoals een sociale dienst of een bibliotheek.

Veiligheid

Vertrouwen en veiligheid zijn belangrijke drempels. Voor sommige groepen uit de piloottrajecten is het moeilijk om gesprekken over psychisch welzijn online te voeren. In een online sessie laten mensen bovendien anderen toe in hun private leefomgeving. Daarom komt het erop aan om de privacy van de deelnemers te bewaren. Want soms kunnen er onverwachte dingen gebeuren of kunnen er, gewild of ongewild, privézaken worden getoond. Vooraleer er digitaal wordt samengekomen, moet er daarom de nodige tijd worden uitgetrokken om een vertrouwensband te creëren. Tijdens de onlineactiviteit zelf moeten er duidelijke grenzen gesteld worden.

Ook hier speelt de sociaal-economische achterstand mee. Heel wat mensen wonen immers met meerdere personen samen in kleine woningen waardoor er weinig plaats is voor privacy. Vooral voor jongeren is geen eigen plek hebben problematisch. In het piloottraject Museum als zorgplaats fungeerde het museum als veilige plek voor activiteiten met jongeren. Iets dergelijks valt online moeilijker op te zetten.

Volgende stappen

Het moge duidelijk zijn: deze werkvergadering is slechts een eerste stap. Bedoeling is om, met bovenstaande bevindingen als leidraad, verder samen te werken aan expertiseopbouw rond het aanbieden van online sessies (of een mix van fysieke en online bijeenkomsten). Zo plannen we een webinar Engagement op afstand, met enkele inspirerende cases voor erfgoed- en zorgprofessionals. Verder komt er ook een traject waarbij we stapsgewijs kleine online sessies zullen organiseren en zo al doende, zowel methodologisch als praktisch, van elkaar kunnen leren. Wordt vervolgd!

COVID-19: informatie voor de cultureel-erfgoedsector

Bent u professioneel of vrijwillig aan de slag in de cultureel-erfgoedsector en bent u op zoek naar informatie over de coronacrisis? Surf dan snel naar faro.be/corona, een themapagina waarop u alle relevante informatie gebundeld terugvindt. 

Foto: online brainstorm Engagement op afstand © Bart De Nil