Onder het motto 'Samen veerkrachtig' liep van 1 tot 10 oktober de 10-daagse van de Geestelijke Gezondheid. Vooral nu, in het oog van de coronacrisis, is de directe en indirecte schade op de geestelijke gezondheid van heel wat mensen bijzonder groot. Heel wat hulpverleners maken zich terecht zorgen over de langetermijnproblemen bij jongeren en mensen die leven in een kwetsbare situatie.

De coronamaatregelen die (moeten) genomen worden versterken de sociale grondoorzaken van mensen met geestelijke problemen. Armoede, eenzaamheid, sociale isolatie en huiselijk geweld nemen pandemische proporties aan. Gelukkig wordt er door overheden, maatschappelijke organisaties en individuen heel wat broodnodige hulp geboden. En ook de cultureel-erfgoedsector kan een wezenlijk verschil maken. Hoe? Door daar waar mogelijk activiteiten aan te bieden die erop gericht zijn het welzijn van mensen en gemeenschappen te verbeteren.

Erfgoed als middel

Het gros van de maatschappelijke uitdagingen speelt zich af buiten de muren van musea en archieven. Vooral getroffen zijn mensen die onze erfgoedinstellingen amper bezoeken of zelden deelnemen aan welzijnsactiviteiten. Dat heeft voor een deel te maken met de aard van de activiteiten, maar is toch vooral te wijten aan het ontbreken van duurzame netwerken in kansarme gemeenschappen. De erfgoedsector moet daarom meer inzetten op het uitbouwen van outreachende werkingen in plaats van te focussen op een receptief aanbod. Outreachend werken betekent dat u - letterlijk - van achter uw bureau komt en aan de slag gaat met mensen in hun eigen leefwereld. De praktijk leert ons dat die nabijheid wel degelijk een  verschil kan maken.

Outreachend werken is een langetermijninvestering in het opbouwen van vertrouwensrelaties met mensen en gemeenschappen, zonder onmiddellijk zichtbare uitkomsten. "En wat met het cultureel erfgoed?", hoor ik u denken. Erfgoed is een middel om mensen en lokale gemeenschappen te betrekken. Lokaal erfgoed, de verhalen van de buurt en de buurtbewoners en samen dingen maken zijn alvast goede manieren om mensen te bereiken die zich minder goed kunnen uiten in traditionele groepsactiviteiten.

Hebt u zin gekregen om voluit aan de slag te gaan maar bent u nog op zoek naar inspiratie? Bekijk dan alvast deze inspirerende langetermijntrajecten of het aanbod voor mensen met dementie. 

Foto: ANOTHER TIME, een serie van honderd massieve gietijzeren figuren, uitgevoerd door Antony Gormley. Het beeldhouwwerk op de foto vindt u in Margate voor Turner Contemporary. Het wordt ongeveer drie uur voor eb zichtbaar. Foto: © Bart De Nil.