Geelse Gezinsverpleging en Sint-Dimpnaverering genomineerd voor Unesco
Op voorstel van de Vlaamse Regering draagt ons land de Geelse Gezinsverpleging en Sint-Dimpnaverering voor voor opname op het Register van goede borgingspraktijken.
Dat register is een van de instrumenten van de Unesco-Conventie voor het borgen van immaterieel cultureel erfgoed van 2003, naast de Representatieve lijst van het immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid en de Lijst van immaterieel cultureel erfgoed in nood voor dringende borging. Met het register maakt Unesco goede praktijken in de omgang met immaterieel erfgoed zichtbaar, om ze zo wereldwijd als inspirerend voorbeeld in te zetten.
Vlaanderen heeft momenteel twee praktijken op dit internationale register: het borgen van de beiaardcultuur en het borgen van volkssporten en -spelen (ludodiversiteit). Om de twee jaar mag België een kandidatuur voordragen aan UNESCO om opgenomen te worden in de Representatieve lijst van het immaterieel cultureel erfgoed van de mensheid of het Register van goede borgingspraktijken. Acht gemeenschappen dienden in het voorjaar van 2021 een kandidatuur in, waarna de keuze viel op de Geelse gezinsverpleging en Sint-Dimpnaverering.
Lees hier meer over de procedure.
Gezinsverpleging
De Kempense stad Geel staat er wijd en zijd om bekend psychiatrische patiënten op te vangen en te verplegen in gezinsverband. Zowel voor de pleeggezinnen als voor de hele Geelse gemeenschap is de gezinsverpleging een onderdeel van het dagelijkse leven en het collectieve geheugen.
De gezinsverpleging ontstond in de dertiende eeuw vanuit de devotie voor de Heilige Dimpna, patrones van geesteszieken. Van overal en met velen kwamen bedevaarders naar Geel om boete te doen en genezing af te smeken. De toeloop was zo massaal dat er een ziekenkamer werd gebouwd. Vanwege het groot aantal patiënten ontstond hiervoor al snel een wachttijd, waarop de inwoners van Geel hen tijdelijk onderdak verleenden. De gezinsverpleging was ontstaan.
De Geelse gezinsverpleging won de Ultima 2016 voor immaterieel erfgoed. Meer weten over de Geelse gezinsverpleging? Lees meer op immaterieelerfgoed.be of op de website van de Ultimas.
Om de praktijk in leven te houden, is er een brede omkadering voorzien. Zo wordt de lokale samenleving geactiveerd door middel van de Dimpnadagen, het spektakel GheelaMania, ontmoetingsplekken voor de pleeggezinnen en ondersteuning vanuit het Openbaar Psychiatrisch Zorgcentrum en het Gasthuismuseum. De wisselwerking tussen al die initiatieven is verankerd in de gezinsverplegingsraad.
“Het zorgmodel is een grote meerwaarde voor de diversiteit van het immaterieel cultureel erfgoed,” aldus Vlaams minister van Cultuur Jan Jambon. “De Unesco-voordracht is een uitgelezen kans om deze praktijk internationaal uit te dragen."
België dient het dossier in maart 2022 in bij Unesco. In december 2023 wordt bekendgemaakt of de Geelse Gezinsverpleging en Sint-Dimpnaverering een plaats krijgt op het Register van goede borgingspraktijken.
Heeft Vlaanderen een vergelijkbaar instrument?
Jawel. Sinds 2019 kent Vlaanderen een soortgelijk instrument, onder de noemer 'Het register van inspirerende voorbeelden', gericht op praktijken in Vlaanderen. Het bundelt inspirerende borgingsacties, -projecten en -programma’s, telkens voor een periode van drie jaar. Het idee achter dit instrument is hetzelfde: anderen inspireren en stimuleren om aan de slag te gaan met het borgen van immaterieel erfgoed. Momenteel vindt u zestien inspirerende borgingspraktijken op dit Vlaamse register.
Vlaanderen steunt al meer dan 20 jaar Unesco-projecten gericht op erfgoed en vooral wetenschap voor duurzame ontwikkeling. De Vlaamse Unesco Commissie bracht een Engelstalige overzichtsbrochure uit, Flanders at UNESCO, die een mooi overzicht geeft van verschillende projecten van het afgelopen decennium.
Ontdek mee hoe Vlaanderen en Unesco het verschil hebben gemaakt voor de bescherming van Werelderfgoed, voor de ondersteuning van oceaanonderzoek, voor een duurzaam waterbeheer én voor de samenwerking rond immaterieel erfgoed in Zuidelijk Afrika. De brochure vindt u hier.
Foto: Spektakel Gheelamania © Toerisme Geel en de Geelse gezinsverpleging © Ultimas/Koen Bauters
