Op jobshadowing in de Bijlmer: drie inzichten
Dit voorjaar liep FARO-adviseur Elien een paar dagen mee met de medewerkers van Imagine IC, museum, archief én gesprekscentrum over erfgoed in Amsterdam. Zij nam drie inzichten mee naar huis.
Je betrekt wie je bent
Participatie loopt als een rode draad door de werking van Imagine IC. Zonder hun netwerk is er geen werking, bij wijze van spreken. Ze gaan er prat op om bij alles wat ze doen hun netwerk te consulteren, te horen en te betrekken. Erfgoed mag hierbij dan wel de gemene deler zijn, de relaties gaan verder dan dat. Een belletje wanneer iemand ziek is, een begrafenis van iemands vader bijwonen, een kaartje sturen bij een verjaardag: het hoort er allemaal bij.
Maar, hoe participatief ook, "je betrekt wie je bent", aldus Danielle, co-curator en waarnemend directeur. En wie zijn dat dan? In haar woorden: een iets ouder publiek, denk vijftigers, vaak van Surinaamse afkomst. De roots van verzamelnetwerker Jules, wiens job het is om de banden met en in de buurt warm te houden, liggen namelijk ook (deels) daar. Wie ze nog niet bereiken? Jongeren, een notoir moeilijke ‘doelgroep’. Daarom is sinds kort Zoë bij hen aan de slag, om ook die groep te bereiken en te betrekken.
Om maar te zeggen: hoe diverser je personeelsbestand, hoe meer referentiekaders en perspectieven ingebracht worden, hoe diverser je werking wordt.
Je hoeft erfgoed niet altijd expliciet te benoemen
Net in de dagen dat ik er was, vond er een sessie ‘verzamelen bij de koffie’ plaats. Een gelukkig toeval! Dat zijn verzamelsessies, gericht op een ouder publiek uit de buurt, waar allerhande onderwerpen, uit het leven gegrepen, besproken worden. Wat passeerde al de revue? Gebeden en gebedjes, de natuur in Amsterdam Zuidoost, de veranderende buurt en opvoeding. Met elke editie een andere gastvrouw of gastheer.
Een professionele cameraman neemt deze sessies op. De opnames worden naderhand bekeken met het oog op eventuele vervolgacties en gaan het archief in. Zo documenteert Imagine IC het leven en de verhalen in Zuidoost.
Wat viel me daarbij op? Het woord ‘erfgoed’ viel geen enkele keer. Niet in de aankondiging, niet tijdens het gesprek zelf. Omdat het ook niet nodig is. Voor de subsidiërende overheden kadert Imagine IC hun activiteiten wel in het erfgoedparadigma. Voor de deelnemers, die weten dat ze deelnemen aan een activiteit van een erfgoedorganisatie, is het voldoende dat ze hun verhaal kunnen doen en dat er naar hen geluisterd wordt.
Speel leentjebuur bij andere disciplines
Wie vaak gesprekken voert, weet dat luisteren essentieel is. Zoek je daarover iets op, lees je zaken als: ‘Toon dat je luistert door instemmende geluiden te maken’. Of: ‘Gebruik lsd’, waarbij die afkorting staat voor luisteren, samenvatten en doorvragen.
Niet zo bij ‘deep listening’, een luistermethode die ontwikkeld is door Rosamund Oliver en gebaseerd is op kennis uit de psychotherapie, neurowetenschappen en het boeddhisme. Net zoals ‘actief luisteren’ komt ‘deep listening’ voort uit de wens om een persoon of situatie beter te begrijpen en je er authentiek mee te verbinden.
Wat verschilt, is dat deze methode zelfbewustzijn naar voren schuift als de basis van goed luisteren naar anderen. Hoe zit je erbij? Letterlijk. Bij ‘deep listening’ ben je je bewust van je eigen lichamelijkheid en hoe die een impact heeft op de aandacht die je kan geven aan anderen.
Vanuit die startpositie luister je zonder oordeel of vooropgezette ideeën. Wel integendeel, bij dit soort luisteren sta je open voor verrassing en nieuwe inzichten: het gesprek als een ontdekkingsreis en als opportuniteit om te leren.
Het werk- en leerbezoek aan Imagine IC, een zogenaamde jobshadowing, werd bekostigd dankzij middelen van Erasmus+, het programma van de Europese Commissie. Om de cultureel-erfgoedsector goed te kunnen ondersteunen zijn we immers altijd op zoek naar voorbeelden en methodieken m.b.t. participatie, educatie en specifieke cultureel-erfgoedpraktijken. Om dat denkproces te versterken, laten we ons graag inspireren door goede voorbeelden en boeiende gesprekspartners in het buitenland.
Foto's: Verzamelnetwerker Jules en FARO-adviseur Elien op weg naar het Amsterdam Museum in hartje Amsterdam / Bijeenkomst 'verzamelen bij de koffie' over (moes)tuinen en (moes)tuinieren in Amsterdam-Zuidoost
