Hoe creëert u met erfgoed impact op het welzijn van mensen?

Liesa Rutsaert - object handling © Michiel Devijver

Liesa Rutsaert gelooft in de kracht van erfgoed buiten de klassieke museale werking. Hoe kan erfgoed ook een impact hebben op de gezondheid van kwetsbare groepen? Meer onderzoek is nodig, en daarom trekt Liesa als Erfgoedklasbak naar scholen. Hoe meer aandacht, hoe meer expertise kan groeien. 

Rutsaert is medewerker toegankelijkheid, participatie en outreach bij het Huis van Alijn. De participatieve werking van het museum is al langer een focuspunt, en met de strategische visienota 2019-2023 besliste het museum nog een stap verder te gaan. Enter de oprichting van een Outreachlab. Daarmee speelt het Huis van Alijn een pioniersrol, want met dit lab wil het cultureel erfgoed inzetten als ‘welzijn op voorschrift’. Het schaart zich daarmee volledig achter datgene wat de Britse trekker van dit initiatief, Culture, Health and Wellbeing Alliance, wil realiseren.

Leerlingen leren object handling kennen. © Liesa Rutsaert, Huis van Alijn
© Liesa Rutsaert, Huis van Alijn

Het museum wil samen met een partner uit de zorgsector inzetten op de levenskwaliteit van kwetsbare groepen zoals ouderen. Zo trekt Liesa met enkele collega’s naar zorgrichtingen in Gentse scholen om er te vertellen over object handling. Deze werkvorm wordt al ingezet bij personen met dementie en hun mantelzorgers. Aan de hand van onbekende erfgoedobjecten spreken ze samen over wat het object zou kunnen zijn, wat de herkomst ervan is, wat ze er mooi aan vinden … Dit zorgt voor een aangename activiteit waarbij angstgevoelens afnemen terwijl de stemming en de familiebanden versterkt worden.

Maar object handling gaat veel verder dan deze ‘erfgoedkoffer’. Zo zijn er activiteiten die bijvoorbeeld ingezet worden bij valpreventie. Deelnemers spelen een bordspel waar allerlei foto’s van vroeger in verwerkt zitten. Daarnaast worden er ook vragen gesteld over vallen. De bijzondere setting zorgt bij de deelnemers voor een heel andere motivatie en een positievere beleving. Bij seniorengym kan er ingezet worden op erfgoedthema’s als fanfares, bowling en majorettes. Erfgoed wordt dus duidelijk ingezet als tool om mee de nood aan beweging in te vullen. 

Maar niet alleen senioren behoren tot de doelgroepen van het Outreachlab. Zo wil het museum ook graag de focus leggen op mensen die levensmoeheid ervaren. In partnerschap met lokale wijkgezondheidscentra wordt nu een traject gepland rond ‘kleine gelukjes’.

Om de impact van deze werking te kunnen meten, werkt het Outreachlab samen met de Arteveldehogeschool en met de UGent. Expertise is momenteel nog beperkt; in België werd hiernaar nog weinig onderzoek geleverd. En laat dat nu de reden zijn waarom Liesa in middelbare scholen over deze methodieken wil vertellen. Want hoe meer het thema bekend raakt, hoe meer onderzoek er kan plaatsvinden. Liesa Rutsaert formuleert het als volgt: 

“Met de Erfgoedklasbak-uren kunnen we een jongere generatie in eerste instantie laten kennismaken met erfgoed: wat zijn erfgoedcellen, of wat doen erfgoedbibliotheken …? Zo leren ze onze sector kennen. We willen hen tegelijkertijd laten ervaren hoe die sector ook in een zorgcontext een belangrijke rol kan spelen. Leerlingen leren zo ook waar ze terecht kunnen als ze hier later in hun werkomgeving mee aan de slag willen.” 

© Huis van Alijn, Michiel Devijver
© Huis van Alijn, Michiel Devijver

Leerlingen in de zorg hebben zelf meer expertise over de noden bij de doelgroep, en zo hoopt Liesa ook echt met hen in dialoog te kunnen gaan. Ze wil ideeën uitwisselen en hen zelf laten ervaren hoe ze zo'n activiteit kunnen begeleiden.

Het is wel de eerste keer dat Liesa naar de middelbare school trekt. Ze vraagt zich onder meer af in hoeverre ze kan inspelen op de interesses van de leerlingen en hoe ze best met hen in dialoog treedt. Maar die uitdaging gaat ze niet uit de weg. Ongetwijfeld zal het OETANG-traject ook antwoorden bieden op deze vragen. Liesa overtuigt zichzelf en andere twijfelaars graag met de volgende uitspraak: 

“Je wordt gedwongen om je eigen expertise op een andere manier te bekijken en zo is dat Erfgoedklasbak-uurtje niet alleen voor hen een leerervaring maar ook voor jezelf. Leerlingen zullen immers vragen stellen of bedenkingen hebben waar je zelf niet bij stilstaat. Jezelf de ruimte geven om hierover te reflecteren, is heel belangrijk. Bovendien leren jonge mensen dat ‘grote’ museum zo op een persoonlijkere manier kennen. Ze zien een gezicht en zo kan je hen op een andere manier prikkelen en kan je sneller koppelingen maken naar hun eigen leefwereld.”  

Daarnaast hoopt Liesa ook op tips van andere erfgoedorganisaties en zorginstellingen. Enkel zo kan de praktijk breder bekend geraken en nog andere kwetsbare groepen aanspreken. 

Kreeg u als zorg- of erfgoedinstelling ideeën voor projecten met kwetsbare groepen? Contacteer Liesa dan zeker. Zo kan een netwerk zorgen voor meer expertise. 

FARO, Erfgoeddag - Erfgoedklasbakken

Kon Liesa u overtuigen om als Erfgoedklasbak naar de klas te trekken? Wilt u ook als ‘gezicht’ van uw organisatie zorgen voor persoonlijkere contacten met de ‘collega’s van de toekomst’? Registreer dan uw activiteit hier

Liesa's Erfgoeddag-week is ondertussen helemaal volzet, u kan haar dus jammer genoeg niet meer boeken als Erfgoedklasbak. Maar bent u als leerkracht geïnteresseerd om een Erfgoedklasbak uit te nodigen rond dit of andere thema's? Registreer u dan zeker via deze link. Daarna gaan de lokale erfgoedcellen en coördinatoren aan de slag om een goeie match te vinden. 

Laat u zich graag inspireren door andere Erfgoedklasbak-ideeën? Lees dan zeker de andere blogs in deze reeks. De links vindt u op deze pagina

Bron foto's

Liesa Rutsaert - object handling © Michiel Devijver

Leerlingen leren object handling kennen. © Liesa Rutsaert, Huis van Alijn

eva.begine
erfgoeddag