Stadsarchief toont belang van spel in educatieve werking

Archiefquiz © Tijs Goethals, archiefdienst Poperinge-Vleteren

Met een escaperoom, quiz, interactieve app-wandeling en meer toont de archiefdienst Poperinge-Vleteren hoe je kinderen en jongeren wel degelijk kan boeien. Dat doen ze door leerkrachten te betrekken bij hun werking.

Tijs Goethals is intergemeentelijk archivaris bij de archiefdienst Poperinge-Vleteren. Hij leerde met vallen en opstaan hoe je jongeren meekrijgt in je verhaal. Zo vertelt hij: “Aanvankelijk waren mijn lessen veel te theoretisch. Ik zag de leerlingen wat in slaap vallen en voelde dat het niet werkte.” Hij benadrukt dat een educatieve werking organisch moet groeien en niet in één dag kan opgestart worden: “Je moet durven falen, en daaruit leren.” Dat deed Tijs ook door te luisteren naar leerkrachten die het archief bezochten met hun klas. Samen met hen besprak hij hoe de rondleidingen meer activerend en participerend van aard konden zijn.

Escaperoom scorebord © Tijs Goethals, archiefdienst Poperinge-Vleteren
Archiefquiz 2019 © Tijs Goethals, archiefdienst Poperinge-Vleteren

Tijs werkte onder meer samen met Josephine Seynaeve, leerkracht Maatschappelijke Vorming in De Keiwijzer. Zij hielp de archiefdienst bij de ontwikkeling van de eerste escaperoom, een spel voor leerlingen vanaf het eerste middelbaar. In dit spel staat vooral de archiefwerking centraal. Wat doet een archief? Wat kan je er terugvinden? Het spel focust dus niet zozeer op de (theoretische) leerstof maar toont vooral dat geschiedenis belangrijk is en dat het bewaren van documenten dat ook is. Leerlingen kunnen archiefmateriaal zien, en vastpakken. Vervolgens is het aan de leerkracht om vanuit dit spel verder te werken op de leerstof.

“Die koppeling naar de leerplannen is de opdracht van de leerkracht en niet van ons”, zo beklemtoont Tijs. Dat wil niet zeggen dat het spel niet educatief is, integendeel. Het is het middel bij uitstek om ook in te zetten op sociale vaardigheden: de leerlingen leren met elkaar overleggen en ervaren zo de groepsdynamiek. Leerlingen Secretariaat-Talen uit OLVi tonen in onderstaand filmpje hoe het spel verloopt en geven hun reactie. 

Tijs heeft al vaker ervaren dat werken met jongeren ervoor zorgt dat je met een andere bril naar je eigen werking gaat kijken. Leerlingen stellen vaak vragen die je niet verwacht en zorgen zo op een heel onbevangen manier voor een andere input.  


De archiefdienst denkt verder na over de ontwikkeling van een tweede escaperoom. Die zal kaderen in het Ruimtejaar dat de stad organiseert naar aanleiding van de 80e verjaardag van Poperingenaar Dirk Frimout en de 30e verjaardag van zijn ruimtevlucht. Het spel zal plaatsvinden in de school van Frimout en zal archiefmateriaal bevatten dat enerzijds verwijst naar de school uit de jaren 50 en anderzijds naar zijn ruimtevlucht in de jaren 90. Deze escaperoom is vooral bedoeld voor gezinnen met kinderen. 

Charlotje Keikop

Charlotje Keikop, getekend door Doreen Logie voor de stadskrant van Poperinge © Archiefdienst Poperinge-Vleteren

Nog een activiteit die bij Erfgoeddag wordt aangeboden, is een wandeling met de ErfgoedApp. Om hier gezinnen met kinderen aan te spreken, wordt opnieuw sterk gezocht naar de spelvorm en wordt er gewerkt met het stripfiguurtje Charlotje Keikop. Dit figuurtje komt uit stripverhalen die maandelijks verschijnen in de stadskrant van Poperinge, getekend door Doreen Logie.

De geschiedenis van Poperinge krijgt aandacht in deze wandeling, en dan vooral die van enkele sterke vrouwen. Zo zitten Marie Curie (die tijdens de Eerste Wereldoorlog actief was in Poperinge) en Leontine Permeke (bekende Poperingse fotografe en tante van Constant Permeke) in de wandeling. Ook de ‘spellewerksters’ (kantwerksters) worden voorgesteld als de redders van het gezin in de 19e eeuw. Met hun inkomen zorgden zij er immers voor dat ze konden overleven. Daarnaast passeren de wandelaars ook langs de begraafplaats waar de focus ligt op de grafsymboliek van een graf van een 15- en 16-jarig meisje. Op die manier maken de jongeren kennis met plaatsen en verhalen uit hun streek die ze anders niet zouden tegenkomen. Zal deze wandeling ervoor kunnen zorgen dat in Poperinge meer straatnamen naar sterke vrouwen worden vernoemd?

Paleografische ontdekkingen

Daarnaast zal het archief tijdens de Erfgoeddag-week zijn deuren openstellen voor leerlingen, met onder andere een quiz voor enkele klassen van het zesde leerjaar lager onderwijs uit Vleteren. Een aantal lesideeën werden al getest. Zo gaf Tijs al meermaals een les paleografie aan de eerste graad secundair onderwijs (A-stroom) nadat een leerkracht Nederlands hoorde over de educatieve werking van de archiefdienst. De leerlingen leren op een interactieve manier het oude schrift kennen en zien hoe in het Nederlands ooit nog naamvallen zaten, hoe de spelling verschilde, en hoe er soms gelijkenissen te vinden zijn met het Duits. Al gauw kunnen de leerlingen een tekst uit de 14e eeuw lezen, met bijhorende dialect- en scheldwoorden, en dat levert wel hilarische taferelen op. 

Persoonlijk contact

Door steeds samen te werken met leerkrachten, krijg je ook een breder netwerk. Zo krijg je via hen ook andere insteken en groei je vrij makkelijk naar lesinhouden die voor verschillende vakken relevant zijn. Het kost wel tijd om naar leerkrachten te luisteren, maar het levert ook heel wat op. Tijs legt uit dat hij aanvankelijk vooral via een directieoverleg of scholenoverleg voorstellen indiende, maar dat aanbod sijpelde te weinig door naar de leerkrachten zelf.

Hij adviseert dan ook om zo veel mogelijk persoonlijk contact te zoeken met de leerkrachten zelf. Die leerkrachten kan je leren kennen door ze veelvuldig en gratis iets aan te bieden, zodat de drempel om te proeven van je aanbod zo laag mogelijk is. Het archief hoeft eigenlijk niet meer te zoeken naar klassen die op bezoek willen komen, die komen ondertussen wel vanzelf. Weliswaar beseft Tijs dat dit ook een kwestie van geluk is: je moet die gemotiveerde leerkrachten wel vinden en bovendien, zo zegt Tijs, zijn er bij hen ook schepenen die er echt oog voor hebben. Een bestuur dat onderwijs een warm hart toedraagt en dat hen carte blanche geeft om dingen te ontwikkelen, dat werkt sowieso heel stimulerend. 

Bron: FARO - Erfgoeddag maakt school

Bent u geïnteresseerd om met uw klas een bezoek te brengen aan het archief? Contacteer zeker Tijs

Bent u geïnteresseerd in het aanbod van het archief voor Erfgoeddag en -week? Hou dan vanaf januari de UiT- en Cultuurkuur-kalender in het oog en schrijf u in voor dit unieke aanbod.  

Raakte u geïnspireerd door Tijs en de educatieve werking van de archiefdienst? Werk met uw erfgoedorganisatie ook een activiteit uit voor Erfgoeddag en/of Erfgoeddag-week en registreer de activiteit hier voor 14 januari. Liever op papier? Vul dan dit formulier in voor activiteiten voor Erfgoeddag en/of dit formulier voor Erfgoeddag-week. Stuur het op naar Michelle of Eva. 

Foto's: archiefquiz, en escaperoom scorebord © Tijs Goethals, Archiefdienst Poperinge-Vleteren // Charlotje Keikop getekend door Doreen Logie voor de stadskrant van Poperinge © Archiefdienst Poperinge-Vleteren

eva.begine