Waren uw voorouders ook landlopers?
Had u geen werk, geen vaste woonplaats en geen middelen van bestaan? Dan kon u tot 1993 naar Wortel- of Merksplas-Kolonie worden gestuurd. Tienduizenden papieren dossiers van landlopers zijn nu digitaal toegankelijk gemaakt voor onderzoekers en het brede publiek.
Landloperskolonie?
De Koloniën van Weldadigheid ontstonden aan het begin van de 19e eeuw als ambitieus sociaal experiment in het huidige Nederland en België. Wortel werd als vijfde Kolonie opgericht, Merksplas als zevende. Arme stedelingen werden naar deze uithoek van de huidige provincie Antwerpen gestuurd om er het land en de bossen te bewerken.
Het verblijf van elke landloper werd zorgvuldig geregistreerd in een inlichtingenfiche. Die bevat de voornaamste informatie over deze persoon, waardoor de fiches vandaag een interessante bron zijn voor wie op zoek gaat naar sporen van familieleden die ooit in Wortel of Merksplas verbleven. Het uitgestrekte archief van de Rijksweldadigheidskolonies Wortel en Merksplas wordt bewaard in het Rijksarchief in Antwerpen.
De kracht van samenwerking
Om de documenten eenvoudiger en sneller raadpleegbaar te maken, sloeg Kempens Landschap de handen in elkaar met het Rijksarchief Antwerpen-Beveren, het Gevangenismuseum van Merksplas, Erfgoed Noorderkempen en het Stedelijk Museum Hoogstraten. Samen gingen ze met het dossier Dwaallichten op zoek naar projectsteun binnen het Cultureelerfgoeddecreet. In 2018 kende de Vlaamse overheid een bijdrage toe van 44.500 euro voor dit project, waarna de digitalisering kon beginnen.
“Honderden vrijwilligers werkten van thuis uit mee aan dit project. Ze verwerkten de gedigitaliseerde inlichtingenfiches in een online databanksysteem. Hierin staat heel wat boeiende informatie over het leven van de landlopers, hun familie en hun herkomst.” - Kathleen Helsen, gedeputeerde van de provincie Antwerpen en covoorzitter van Kempens Landschap
Zoek uw voorouders
Alle verzamelde data – in totaal gaat het om 270.050 opsluitingen of grosso modo 55.182 personen – is nu publiek toegankelijk gemaakt via een zoekmodule op www.kolonie57.be.
Hiermee wordt een schat aan nieuwe informatie prijsgegeven. U kunt niet alleen zoeken op familienaam of woonplaats, maar evengoed op periode van de veroordeling en zelfs op het beroep van de landlopers.
Foto's: Bezoekerscentrum Kolonie 5-7 © Raf Ketelslagers
