Er gebeurt heel wat wetenschappelijk onderzoek naar erfgoed, maar soms is het moeilijk het bos door de bomen te zien. In een dun boekje zoekt Laurajane Smith de rode draad. De Reinwardt Academie gaf het uit en wij bevelen het graag aan als leestip.

Centraal in dit boekje staat de omslag die heritage studies hebben gemaakt naar de sociale kant van erfgoed (erfgoedgemeenschappen, weet u wel).

De eerste golf Heritage Studies focusten zich volgens Smith op de onpartijdige, onpolitieke, neutrale kant van erfgoedinterpretatie. Erfgoed werd daarbinnen vaak afgedaan als 'valse geschiedenis', want voor de kar gespannen van allerlei politieke en economische doelen. Erfgoedstudies legden zich toe op management en beheer van erfgoed: het erfgoed moest onveranderd aan de toekomst worden doorgegeven. Deze visie beschouwt erfgoed als het domein van experten: zij zijn immers de enigen die het erfgoed juist kunnen interpreteren en behoeden voor misbruik.  Zo ontstond er een Authorized Heritage Discourse (AHD) dat andere interpretaties van erfgoed uitsloot.

Het moge duidelijk zijn: Laurajane Smith is hier geen voorstander van. Zij promoot een nieuwe lichting: 'Critical Heritage Studies'. Kern van dit concept is dat de rol van gemeenschappen in het vormen, doorgeven en interpreteren van erfgoed geaccepteerd wordt. Erfgoed wordt zo iets dynamisch, een proces van betekenisgeving waar je niet altijd vat op hebt. In feite, zegt Smith, is elk erfgoed immaterieel: het is iets dat mensen doen, een ervaring, iets waar mensen actief aan deelnemen. Objecten en sites zijn de toegangspoorten tot deze processen en netwerken.

Deze nieuwe stroming in erfgoedonderzoek heeft oog voor andere thema’s, zoals erfgoed en toerisme, geheugen en herdenking, erfgoed dat pijn doet, emoties …Smith geeft een korte toelichting en wat bibliografie en gaat daarna dieper in op haar eigen onderzoek naar betekenisgeving door bezoekers van erfgoedinstellingen. Ze stelt daarbij vast dat mensen vaak zien wat ze willen zien en erfgoed gebruiken om voorafgaande vooronderstellingen te staven. Niet altijd even positief dus, die betekenisgeving van onderuit.

Kortom: neem even een halfuurtje de tijd om dit boekje door te nemen. U krijgt er heel wat stof tot nadenken zomaar bij! U kunt het boekje ontlenen bij FARO of bestellen via de Reinwardt Academie