“Andere foto’s belichten de evolutie die de Vlaamse beweging onderging van militantenbeweging naar meer burgerlijk nationalisme. Zo fotografeerde Danny Cortier de verschillende edities van de beurs Flanders Technology die in 1983 voor het eerst georganiseerd werd om het Vlaamse bedrijfsleven en de bevolking te sensibiliseren over nieuwe technologische uitdagingen. De foto’s van Dirk Cornelis, huisfotograaf van het Vlaams Blok, hebben dan weer grote documentaire waarde om de campagnes van deze politieke partij uit de jaren 1990 en begin 2000 te analyseren.”

Het FOMU digitaliseert het archief van Herman Selleslags, die het culturele en medialandschap tijdens de tweede helft van de twintigste eeuw in beeld bracht. KOERS blikt met de beelden van fotograaf Bart Vandenbroucke dan weer terug op grote maar ook kleinere wielerwedstrijden tijdens die periode.

Bulkdigitalisering

Na afweging van kwaliteit, haalbaarheid en betaalbaarheid, bleek de laatste optie de beste. De fotonegatieven werden gescand in de transparante insteekhoezen waarin ze bewaard worden. Deze contactvelmethode laat toe om snel en eenvoudig een grote hoeveelheid negatieven te digitaliseren. Na onderhandeling met verschillende bedrijven, kozen de drie collectiebeherende organisaties om hiervoor met Picturae samen te werken.

Tom Cobbaert verduidelijkt: “Picturae levert ons de scans van de contactvellen. Eén vel bevat natuurlijk meerdere negatieffoto’s. Daarom vroegen het ADVN en KOERS bijkomend om van elke negatieffoto een aparte JPEG te maken. Zo hebben we meteen een gedigitaliseerde versie van alle foto’s die we via onze inventaris kunnen ontsluiten.”

Beeldherkenning

Tegenlicht zet niet enkel in op de digitalisering van de fotonegatieven, maar test in de tweede fase (2022) ook uit hoe beeldherkenning kan gebruikt worden bij de beschrijving op stukniveau. “Elk contactvel heeft al een algemene beschrijving. Het gaat om beschrijving op bladniveau, zoals de naam en de datum van een betoging,” verduidelijkt Tom Cobbaert. Met behulp van artificiële intelligentie en beeldherkenningssoftware wordt de beschrijving op stukniveau nu verder aangepakt. In het project wordt samengewerkt met Datable, een bedrijf dat inzet op digitale erfgoedstrategieën, data services en digitale duurzaamheid. Er wordt een workflow uitgewerkt om gezichten van personen op de foto’s automatisch te detecteren, te clusteren en te valideren en ze vervolgens te identificeren.

Daarbij spelen ook ethische vragen op: kan en mag een archief zomaar iedereen identificeren? Bij publieke figuren of mensen met een publieke functie is dit geen issue, maar bij onbekendere mensen rijzen er veel vragen over juridische en privacy-implicaties. Terwijl het ADVN initieel vooropstelde om zoveel mogelijk mensen te identificeren, en deze informatie als metadata toe te voegen op stukniveau, wordt momenteel herbekeken of er niet vooral op publieke personen zal gefocust worden. “Samen met het FOMU en KOERS bespreken we het idee om per organisatie een ‘gezichtsboek’ te maken. Een referentieset van publieke personen die in de eigen collecties van belang zijn, waar we geschikte portretbeelden aan koppelen uit verschillende fases van hun leven. Dit kan dan als referentieset dienen voor de beeldherkenning,” aldus Tom Cobbaert.

Het project toont de voordelen van digitalisering en het gebruik van beeldherkenning op grote schaal, maar maakt ook duidelijk dat er nog veel menselijke input bij komt kijken. Bij het ADVN gaat het bijvoorbeeld om zo’n 130.000 beelden die moeten gevalideerd worden, nadat ze door beeldherkenning zijn herkend en geclusterd. In de tweede fase van het project zal dan ingezet worden op crowdsourcing bij het valideren van de ‘herkende’ personen op de foto’s. In een derde fase (2023) zullen het ADVN, het FOMU en KOERS hun datamodellen en collectiebeheersystemen onder de loep nemen om na te gaan of en hoe dit kan gepubliceerd worden als (linked) open data.

Foto's: ADVN, © Studio Dann, © Wevako, © Foto Fokus en © Hendrik Van Lerberghe.