Een podium voor theatererfgoed
Op donderdag 9 september organiseerde CEMPER, het centrum voor muziek- en podiumerfgoed, twee rondetafelgesprekken op het Theaterfestival in DE SINGEL. Het bewaren, ontsluiten en onderzoeken van theatererfgoed stond centraal. CEMPER lanceerde er ook de Bronnengids Podium.
Bronnengids
Waar kunt u terecht als u bronnenmateriaal over theater, dans en aanverwante disciplines zoekt? Om onderzoek naar deze podiumkunsten te stimuleren, bundelt de Bronnengids Podium informatie over bewaarinstellingen en overkoepelende online catalogi. Een adviespagina geeft praktische tips om uw zoektocht aan te vangen en wordt aangevuld met inspirerende cases van reeds uitgevoerd onderzoek. Verder bevat de gids een overzicht van online naslagwerken, fotocollecties, databanken, enz.
In een gesprek onder leiding van Heidi Moyson (CEMPER) gingen Bruno Forment (Orpheus Instituut), Timmy De Laet (Universiteit Antwerpen), Annelies Van Assche (Universiteit Gent) en Tom Ruette (Kunstenpunt) in debat over de vindbaarheid, toegankelijkheid en leesbaarheid van dit bronnenmateriaal en wierpen ze een eerste blik op de bruikbaarheid van de gids. Die werd positief onthaald en vormt voor de panelleden een mooi startpunt voor onderzoek naar de podiumkunsten, zowel vanuit een academische als bredere context.
Het publiek kon via een digitale wall ook vragen stellen. Die gingen onder meer in op de verdere noden in dit onderzoeksgebied, zoals een beschrijving van het bronnenmateriaal zelf, de (deel)collecties archiefmateriaal in de verschillende bewaarinstellingen, enz. De bronnengids blijft momenteel inderdaad op het niveau van toeleiding naar de verschillende bewaarinstellingen en zoekplatformen, zonder de collecties zelf diepgaand te beschrijven. Staf Vos (CEMPER) benadrukte dat de integratie van een overkoepelende zoekmachine voor collectie- of objectbeschrijvingen voorlopig niet aan de orde is: “De bronnengids wil complementair zijn en de zoekers naar podiumkunstenerfgoed in de eerste plaats inzicht geven in het bestaande landschap aan zoekinstrumenten en instellingen.”
De Bronnengids Podium is een collectief work-in-progress: bezoekers worden uitgenodigd om aanvullingen te signaleren en bestaande informatie te updaten.
Theatererfgoed: waarheen?
In een tweede gesprek kwamen collectiebeherende instellingen aan het woord die podiumerfgoed bewaren. Als opener ging Nele Hendrickx (Letterenhuis) in gesprek met Peter Van den Eede (Compagnie DE KOE) over het archief van Compagnie DE KOE dat binnenkort naar het Letterenhuis gaat. Peter Van den Eede gaf aan waarom archiefmateriaal van podiumkunsten zo belangrijk is: het is vaak de enige materiële component die overblijft van een productie. Het bepaalt wat je nalaat, hoe je zal herinnerd worden. Zo’n archiefmateriaal kan in de toekomst onderzocht en gecontextualiseerd worden, maar kan ook opnieuw gemonteerd en bewerkt worden en zo inspiratie vormen voor nieuwe producties.
Nele Hendrickx sloot nadien aan in een panelgesprek met Steph Feremans (Archief en Museum voor het Vlaams Leven te Brussel), Jan Dewilde (Conservatoriumbibliotheek Antwerpen) en Marie Juliette Marinus (Felixarchief). Cathérine Vandoorne (VRT) peilde met een brede blik naar de verschillende ‘soorten’ theatererfgoed die deze instellingen bewaren (zoals papieren archief, vlaggen, decors, maquettes) en hun (al dan niet proactieve) houding tegenover theatererfgoed. Het belang van een goed afgebakend collectieprofiel werd duidelijk, samen met het kennen van de eigen collectie om eventuele hiaten op te vullen. Er worden ook afwegingen gemaakt over de te investeren werktijd voor het schonen, klasseren, inventariseren en ontsluiten van archiefmateriaal. De archieven en erfgoedbibliotheek focussen in eerste instantie op hun bewaarfunctie. Daarnaast proberen ze zo’n bronnenmateriaal ook te contextualiseren en te belichten via tentoonstellingen, door onderzoek en publicaties hierover te ondersteunen, enz. Ook het aspect van digitalisering kwam daarbij aan bod: het digitaliseren (van kwetsbare stukken) en het digitaal ter beschikking stellen van scans wordt steeds belangrijker.
Als afsluiter polste Cathérine Vandoorne naar een droomscenario voor theatererfgoed: wat moet er allemaal bewaard worden? Zou dit idealiter in één bewaarinstelling verzameld worden? Er is in Vlaanderen en Brussel een rijkgeschakeerd landschap van instellingen die erfgoed van de podiumkunsten bewaren. Eerder dan het centraliseren van dat erfgoed, lijkt het belangrijk om geïnteresseerden een overzicht te bieden van alle verschillende bewaarplaatsen en hen zo toe te leiden naar dat erfgoed. Laat dat net het doel van de Bronnengids Podium zijn.
Foto's: © Tina Herbots
