Die oproep voor meer archiefbewustzijn werpt duidelijk zijn vruchten af. Vandaag beheert het Fonds Suzan Daniel meer dan 450 lopende meter archief- en documentatiemateriaal. Het gaat om archiefdocumenten, boeken, tijdschriften maar ook posters, flyers, stickers, brochures, pamfletten en objecten, zowel van individuen als LGBTQIA+ groepen, bars, sauna’s, winkels, etc. Een vrij recente aanwinst is bijvoorbeeld een set dia’s uit Café Strange, het oudste homocafé van Antwerpen en een van de oudste van België, dat in 2021 de deuren sloot.

Inbedding in het bestaande archieflandschap

Het Fonds Suzan Daniel is een vzw die geen eigen (publieks)ruimte heeft en draait op het engagement van een tiental vrijwilligers. Van in het begin koos het Fonds voor een uniek concept: een digitale inventaris en samenwerking met reeds bestaande archiefinstellingen.

Bart vertelt: “Het Fonds Suzan Daniel heeft een samenwerkingsprotocol met vijf professionele archieforganisaties: Amsab-ISG, KADOC, AVG-Carhif, Liberas en ADVN. Deze privaatrechtelijke archieven waren geïnteresseerd om archiefcollecties uit de LGBTQIA+ gemeenschap te bewaren, vanuit de overtuiging dat deze geschiedenis deel uitmaakt van de sociale geschiedenis van allerlei emancipatorische en sociale bewegingen. Maar ze hadden geen connecties in het veld. Het Fonds had die wel, en zocht partners die konden instaan voor de professionele bewaring van de archieven. Dit was dus een win-win.”

Het Fonds Suzan Daniel biedt via Archiefbank een (nog te actualiseren) overzicht van alle geïnventariseerde archiefbestanden. Per bestand is aangegeven in welke archiefinstelling het bewaard wordt. Het Fonds blijft eigenaar van de archiefcollecties, is nauw betrokken bij de archiefoverdrachten maar rekent voor de bewaring van het materiaal dus op bovenstaande partners. Vaak maken de medewerkers van het Fonds Suzan Daniel de archiefinventarissen op, al dan niet in samenwerking met de bewarende archiefinstelling. Als er door de archiefvormer geen specifieke privacy-gerelateerde voorwaarden opgelegd worden, is het ook het Fonds Suzan Daniel dat bepaalt welke archiefstukken wel/niet kunnen geconsulteerd worden voor onderzoek, kunnen tentoongesteld worden, etc.

Wie een archief wil raadplegen, moet schriftelijke toestemming vragen bij het Fonds Suzan Daniel. Daardoor zijn Bart en zijn collega’s goed op de hoogte van de consultatie van de archieven, ook al is er geen fysieke betrokkenheid. “Het Fonds is een aanspreekpunt. Mensen moeten ons contacteren vooraleer ze een archief uit onze collectie kunnen raadplegen. Tegelijk willen we ook veel meer zijn en echt als wegwijzer fungeren: mensen verder op weg helpen naar andere interessante archiefcollecties en documentatiebestanden”, aldus Bart.

Outreach naar de LGBTQIA+ en erfgoedgemeenschap

Intussen beheert het Fonds Suzan Daniel een 60-tal geïnventariseerde fondsen en wacht er nog heel wat materiaal op inventarisatie. Want dat is de hoofdfocus van het Fonds Suzan Daniel: archiefbewustzijn vergroten in de gemeenschap, archiefcollecties verwerven en (mee) verwerken. Daarbij is zichtbaarheid belangrijk.

Omdat Fonds Suzan Daniel geen eigen ruimte heeft, is het niet makkelijk om publieksactiviteiten te organiseren voor de erfgoedgemeenschap. Toch heeft het Fonds in het verleden al een aantal opendeurdagen bij Amsab-ISG op poten gezet. Dat biedt de mogelijkheid om een gevarieerde selectie uit de collectie tentoon te stellen, recent verworven of geïnventariseerd archiefmateriaal fysiek in de kijker te plaatsen en bezoekers via rondleidingen meer achtergrond te geven over de werking van het Fonds.

Daarnaast werkt het Fonds ook mee aan publieksactiviteiten van andere archieven, zoals de tentoonstelling Vrouwen vrij, een andere wereld: het feminisme van de jaren 1970 in België van partner AVG-Carhif in maart 2020. In 2013 was er ook een dubbeltentoonstelling over de homoseksuele schrijver Georges Eekhoud (1854-1927) in het Letterenhuis, met een focus op het persoonlijke leven en engagement. De tentoonstelling in de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience belichtte dan weer zijn literaire en internationale contacten tijdens het ontstaan van de homo-emancipatiebeweging.

Het is inspirerend hoe een gedreven ploeg vrijwilligers er via samenwerking in slaagt om de Belgische LGBTQIA+ gemeenschap een plaats te geven in archieven.

Foto's: Affiche naar aanleiding van het congres van de International Lesbian and Gay Association in Brussel. // Suzanne De Pues als Suzan Daniel, voor de Belgische vlag op het congres van het International Committee for Sexual Equality, in 1953 in Amsterdam. // Gesigneerde foto van Hertha Thiele, hoofdrolspeelster in de lesbische filmklassieker Mädchen in Uniform (1931), die deel uitmaakt van het archief van Suzanne De Pues. Zij was begin jaren 30 de jongste en eerste vrouwelijke filmrecensente van het land. // Postkaart van de (wellicht) interseksuele Elvire De Bruyn, in 1934 officieus wereldkampioene wielrennen, die vanaf 1937 als Willy door het leven kon gaan. // Roger en partner Bernard in de duinen van De Panne, eind jaren 50. // Een kleine greep uit vele honderden condoomverpakkingen. // Stand van het Fonds Suzan Daniel, kort na de opening van de Rainbow Village tijdens de Belgian Pride van 2016. (Foto Gert Defever) // Impressie van de opendeurdag in de leeszaal van Amsab-ISG, eind 2019. © Fonds Suzan Daniel