Microfilm is een medium uit het predigitaal tijdperk. Nu het mogelijk is documenten te digitaliseren, is de tijd van het microfilmen voorbij. Of dat dacht ik toch. Groot was mijn verbazing om op deze conferentie over spitstechnologie op het gebied van digitaliseren en archiveren twee voordrachten over microfilms aan te treffen.

Pro
Onmiddellijk blijkt dat ook in de wereld van de microfilm de technologie niet is blijven stilstaan. Microfilm bestaat intussen in kleur, wordt beschreven met laserstralen en kan gebruikt worden om digitale informatie op te slaan. Hét grote pluspunt van deze moderne microfilm: een verwachte levensduur van 500 jaar. Hoeveel andere opslagmedia zouden daarmee kunnen concurreren? 

Een ander argument voor microfilms is de relatief gemakkelijk te reproduceren hardware. Stel: over 500 jaar zijn er geen toestellen meer die microfilms kunnen lezen. Een nieuw toestel bouwen dat de beelden op de film sterk uitvergroot en op een scherm weergeeft, is geen onoverkomelijke hindernis. Over 500 jaar een DVD-lezer nabouwen, zou dat wel kunnen zijn. 

De kleurenmicrofilm bestaat uit drie lagen, één voor elke kleur: rood, groen en bauw (RGB). Men kan informatie zo opslaan dat alle drie de lagen tegelijk gebruikt, bv. bij het opslaan van een foto. De lagen kunnen echter ook los van elkaar gebruikt worden. Men kan op elke kleurlaag andere informatie opslaan en daardoor de opslagcapaciteit sterk vergroten (maar zeker niet verdrievoudigen, verdubbelen ook niet). 

Microfilm is één van de weinige dragers die hybride gegevensopslag toelaat. Analoge en digitale informatie kunnen met andere woorden op dezelfde drager bewaard worden. Zo zou men een foto analoog kunnen opslaan en de bijhorende metadata digitaal. Of de raadpleegkopie van de foto analoog en de master digitaal.

Tot slot is microfilm statisch. Eenmaal de informatie goed is opgeslagen hoeft men ze enkel in een geschikte, geacclimatiseerde ruimte te bewaren. Allerhande bewaarstrategieën die constante alertheid en investeringen eisen om de gegevens leesbaar te houden, zijn niet nodig. Documentatie voor het raadplegen van gecodeerde informatie kan mee opgeslagen worden in analoge vorm.

Contra
Kleurmicrofilm heeft ook zijn limieten. Kleur van een analoge afbeelding kan wel opgeslagen worden, maar de kleurreproductie is minder accuraat dan bij digitale opslag. Voor 250 MB informatie is 1 m microfilm nodig. Gezien de enorme hoeveelheden informatie die vandaag de dag gearchiveerd worden, is dat veel film voor relatief weinig informatie. Verder is kleurenmicrofilm duurder dan monochrome microfilm. Wanneer kleur niet relevant is, houdt men het misschien toch beter bij zwart-wit microfilm. 

Onderzoek naar de kwaliteit van digitale gegevensopslag wees uit dat de rode laag zwak presteert. Het ziet er naar uit dat men enkel de groene en blauwe laag zal kunnen gebruiken voor digitale gegevensopslag. Dat hierdoor minder gegevens per meter opgeslagen kunnen worden, spreekt voor zich. Hoewel men met blauw/groene opslag meer gegevens kan opslaan dan in zwart/witte opslag, is een verdubbeling van de opslagcapaciteit niet mogelijk. Indien men uitsluitend digitale gegevens wil opslaan, wordt monochrome microfilm aangeraden, ook omwille van het eenvoudigere productieproces.

Liefdesbrieven
Naar aanleiding van de klimaattop in Kopenhagen in 2009 vond het project Loveletters to the Future plaats. In een tijdscapsule werden boodschappen geplaatst voor het jaar 2109. De boodschappen bestaan uit teksten en videobeelden. Voor dit project was migratievrije digitale langetermijnopslag nodig. Hiervoor werd beroep gedaan op de onderzoeksresultaten van het Zwitserse Peviarproject op vlak van microfilm. De brieven werden analoog opgeslagen. Voor de videoboodschappen gebruikte men Ogg als bestandsformaat in combinatie met Theora codec. De volledige documentatie voor Ogg en Theora werden eveneens op microfilm gezet en aan de tijdscapsule toegevoegd.