Nieuwe dimensies werpen verdiepende blik op erfgoed
De KU Leuven lanceert samen met het Museum Kunst & Geschiedenis en de Koninklijke Bibliotheek van België (KBR) een online openaccesstoepassing waarmee u erfgoedobjecten dynamisch en op een interactieve manier online kunt bekijken. Met deze pixel+ viewer kunt u verborgen details op eeuwenoude objecten weer zichtbaar maken.
In de erfgoedsector wordt al lang ingezet op en geëxperimenteerd met de digitalisering van objecten. Het resultaat is meestal een online foto waarop kan ingezoomd worden of waarop u het contrast kunt aanpassen. Verschillende soorten beeldscanners registreren intussen echter heel wat meer karakteristieken van een oppervlak dan alleen de kleur. Voor iedereen die met erfgoedobjecten werkt, zou het een enorme verrijking zijn wanneer ook die informatie kan gevisualiseerd worden in een handige online tool.
Bruegel, tot op de vezel nauwkeurig
Een voorbeeld zijn de tekeningen van Pieter Bruegel de Oude, bewaard in de KBR. Ze werden recent onder de loep genomen aan de KU Leuven. De onderzoekers konden het papier tot op de vezel nauwkeurig bestuderen met behulp van een geavanceerde scanner, de Portable Light Dome (PLD). Ze kregen zo ook een veel beter zicht op het uitgebreide palet aan technieken dat de oude meester gebruikte.
Met de PLD-scanner kunnen objecten tot op een ongezien gedetailleerd niveau in beeld worden gebracht. Een object wordt daarvoor vanuit een groot aantal hoeken belicht. Telkens wordt een foto gemaakt, de zogenaamde ‘single-camera, multi-light recording’. Het is de manier waarop deze opname nadien wordt verwerkt, die bepaalt welke karakteristieken van het oppervlak zoals reliëf of textuur de software kan laten zien en dus hoe de gebruiker het object ervaart.
Scroll nu even terug naar boven, naar de coverfoto bij dit bericht. U ziet daar de originele tekening van Pieter Bruegel de Oude uit 1557. Op de afbeelding hieronder ziet u een afbeelding van dezelfde prent, zonder kleur deze keer. De ingedrukte stylussporen van de graveur zijn nu duidelijk zichtbaar:
Nieuw universeel bestandsformaat
De meeste erfgoedinstellingen berekenen en bewaren dit type beelden van hun erfgoed met specifiek beeldformaat, meestal is dat RTI/HSH. De software die in Leuven ontwikkeld werd, werkt met PLD-files (ZUN, CUN) die extra toepassingen heeft ten opzichte van die RTI/HSH-bestanden.
Pixel+ maakt deze manier van berekenen nu beschikbaar door er een nieuw soort containerbestand voor te introduceren: glTF. Deze glTF’s zijn compatibel met zowel de Leuvense PLD als met de RTI/HSH-bestanden. Hierdoor kunnen zowel RTI/HSH- als PLD-bestanden voor het eerst binnen eenzelfde programma bestudeerd en vergeleken worden. Deze beelden kunnen ook meteen ontsloten worden via de online pixel+ viewer, een soort van gratis photoshop voor ‘single-camera, multi-light recording’ beelden.
Een nieuwe wereld
Een voorbeeld hiervan is de 13e-eeuwse Rijmbijbel die bewaard wordt in KBR. Door de beelden te combineren met multispectrale beeldvorming kwamen onderzoekers erachter dat de hoofden van enkele figuren op een later moment werden overschilderd. Aan het Museum Kunst & Geschiedenis werd de technologie dan weer ingezet om sterk verweerde teksten op bijna 4.000 jaar oude Egyptische beeldjes opnieuw leesbaar te maken.
Met pixel+ kunnen instellingen uit de hele wereld voortaan hun eigen datasets of bestanden opladen, consulteren en bestuderen. De software zet de informatie volgens verschillende nieuwe standaarden om en laat gebruikers toe de virtuele erfgoedobjecten interactief te ontsluiten.
Pixel+ is voor iedereen beschikbaar op heritage-visualisation.org met voorbeelden van objecten uit de collecties van het Museum Kunst & Geschiedenis, KBR en KU Leuven.
Het project is een samenwerking van Museum Kunst & Geschiedenis, KU Leuven Departement Elektrotechniek, KU Leuven Illuminare, KU Leuven Bibliotheken Digitalisering en KBR en werd gefinancierd door het Federaal Wetenschapsbeleid (BELSPO) via het BRAIN-be programma (Pionier projecten).
Foto's:
- Detail op een originele tekening van Pieter Bruegel de Oude uit 1557. KBR: II132816, Luxuria. © Fingerprint, KBR en KU Leuven.
- Idem. Zonder kleur worden de ingedrukte stylussporen van de graveur zichtbaar. © Fingerprint, KBR en KU Leuven.
- De online pixel+ viewer met voorbeeld van een spijkerschrifttablet uit de collectie van het Museum Kunst & Geschiedenis, Brussel (© Museum Kunst & Geschiedenis en KU Leuven).
- Zelfde detail van illuminatie op folio 106 (verso) in de Rijmbijbel van Jacob van Maerlant (MS15001, ca. 1225-1291) met variërende visualisaties van multi-spectrale PLD-dataset (© KBR en KU Leuven).
