Dekoloniseren kan je leren
Tot 6 maart 2022 loopt in het AfricaMuseum de expo Mensentuin. Koloniale tentoonstellingen wereldwijd. De tentoonstelling, voor het eerst georganiseerd in 2021 in het Parijse Musée du Quai Branly, focust op het fenomeen van mensen als ‘levende tentoonstellingsobjecten’. De expositie bevat uitzonderlijke beelden en documenten waarvan sommige nooit eerder werden tentoongesteld.
Het AfricaMuseum haalde de tentoonstelling naar België naar aanleiding van de 125e verjaardag van de koloniale tentoonstelling van 1897 in Tervuren. Het museum nodigt zijn bezoekers uit om na te denken over de impact van mensentuinen. De aandacht gaat uit naar de Congolese ‘namaakdorpen’ die te zien waren in Tervuren (1897), Antwerpen (1885 en 1894) en Brussel (1958), maar ook naar andere mensentuinen die wereldwijd werden georganiseerd om personen uit alle werelddelen tentoon te stellen. Sommigen overleefden hun aanwezigheid in het westen niet. Al deze tentoonstellingen zweefden tussen populair vermaak en wetenschappelijke fascinatie. Meer dan anderhalf miljard toeschouwers kwamen naar de ‘inferieure andere’ kijken.
Bij de tentoonstelling organiseert het AfricaMuseum een reeks Museum Talks over de expo, (de)kolonisatie en (anti)racisme.
Pijnlijk verleden, beladen erfenis
Op 24 november 2021 ging het AfricaMuseum in samenwerking met FARO in gesprek met de Surinaamse-Nederlandse sociologe Aspha Bijnaar. Sinds 2006 is ze oprichter en directeur van EducatieStudio, gespecialiseerd in het toegankelijk maken van koloniale geschiedenis. Sinds 2021 is dr. Bijnaar ook directeur van stichting Musea Bekennen Kleur. Deze organisatie onderzoekt welke stappen musea kunnen nemen om diversiteit en inclusie in de museale wereld te bevorderen. Het netwerk organiseerde reflectiesessies met procesbegeleiders voor de deelnemende musea over bijvoorbeeld de invulling van diversiteit, institutioneel racisme, privileges, omgaan met ongemakkelijke onderwerpen, protocollen die inclusie bevorderen en exclusie tegengaan, communicatiekanalen zoals websites, inclusief taalgebruik en vacatureteksten. Elk museum schreef nadien ook een actieplan en deelde dat met de andere leden van het netwerk.
Ook voor het AfricaMuseum had Bijnaar nog enkele suggesties. Benieuwd welke? Herbekijk de aflevering via deze link of hieronder:
Dag Zwarte Piet?
Het AfricaMuseum en de vzw Hand in Hand tegen Racisme stonden ook stil bij de blackface-traditie (het zwart maken van een gezicht) bij het sinterklaasfeest. De voorbije jaren was er veel kritiek op zwarte piet, een bekend voorbeeld van blackface. Onderzoeker Bambi Ceuppens (AfricaMuseum) publiceerde eerder al Pietpraat. Over zwarte piet in België. Opiniemaker Dalilla Hermans pleit al enkele jaren voor een inclusiever kinderfeest met een roetpiet. En kunstenares Laura Nsengiyumva biedt intussen een alternatief feest aan met Queen Nikkolah.
Groeit het bewustzijn over de stereotiepe beeldvorming van zwarte piet? Hoe verandert het sinterklaasfeest in Vlaanderen en Nederland? Welke rol spelen onderzoek, activisme en media in die verandering? Nederlandse onderzoeker Lise Koning (Jonge Historicus van het Jaar 2018), antropologe en activiste Stella Nyanchama Okemwa (vzw Hand in Hand en Kick Out Zwarte Piet) en filmregisseur Stijn Coninx (Ay Ramon!) lieten hun licht hierover schijnen. Herbeluisteren kan hier.
Ook voer voor gesprekken in 2022
In 2022 volgen nog enkele Museum Talks:
- 12 januari 2022 | Kolonisatie: doden en herdenking (met sprekers Maarten Couttenier, Georgine Dibua en Kalvin Soiresse)
- 19 januari 2022 | Na kolonisatie: zoeken naar waarheid en herstel (met sprekers Nanette Snoep, Gillian Mathys en Anne Wetsi Mpoma)
- 2 februari 2022 | Samenleven met/zonder racisme (met sprekers Naima Charkaoui, Omar Ba, Amir Bachrouri en Amina Odofin)
Meer informatie over het programma en inschrijven telkens via de website van het AfricaMuseum.
Foto: witte mannen kijken naar een tafereel in het Congodorp van de koloniale tentoonstelling van 1897 in Tervuren. Album Alphonse Gautier via Wikimedia Commons, publiek domein.
.jpg){kind=link}