FARO zoekt deelnemers voor onderzoek naar koloniale collecties en herkomstonderzoek

Foto: Songye masker, DR Congo. Eve Begalli via Flickr, CC BY-NC-ND 2.0.

Voor een onderzoek naar koloniale collecties en herkomstonderzoek is FARO op zoek naar respondenten. De resultaten van de bevraging worden gebruikt om ethische principes te ontwikkelen over de omgang met koloniaal erfgoed.

Roep om teruggave en samenwerking

Gelijktijdig met de economische expansie in Congo kwam de verzamelwoede naar niet-Europese objecten en kunst. Via militaire en wetenschappelijke missies, maar evengoed via missionarissen, privépersonen, kunsthandel, aankopen, giften en schenkingen kwamen deze objecten in westerse musea terecht.

Wereldwijd klinkt de roep om teruggave van deze objecten en samenwerking steeds luider. Bij gebrek aan geschikte wetgeving stellen verschillende westerse landen actief richtlijnen of principes op die het mogelijk maken om dit debat beheersbaar te maken, te overstijgen en actie te ondernemen.

Ook in Vlaanderen, en bij uitbreiding in België, rijpen de geesten. In de erfgoedsector ontwikkelt zich een verlangen naar een diepgaande meerstemmigheid. Daarom is het belangrijk om ook in ons land ethische principes te ontwikkelen over de samenwerking met ‘the Global South’ in het algemeen en de kwestie van teruggave in het bijzonder. Een werkgroep Restitutie bereidt deze principes sinds enkele maanden voor.

Werkgroep Restitutie

Strijders uit Upoto-Congo. Nels, Bruxelles, série 14, n° 42. Wikimedia Commons, publiek domein

De werkgroep Restitutie is een uitloper van de collegagroep 'Etnocoll' en werkt voort op de nood aan expertisedeling. Vanaf 2018 zette de werkgroep ook het thema ‘teruggave’ op de agenda. In Europa klonken de vragen tot samenwerking namelijk steeds luider. Met de publicatie van het Franse Sarr-Savoy rapport in 2018 nam deze bekommernis alleen maar toe. Datzelfde jaar publiceerde een netwerk van experten ook een open brief waarmee ze een kader schiepen voor de toekomst. Het onderzoek naar menselijke resten in collecties moet daarbij prioriteit genieten.

Het is de wens van de werkgroep Restitutie om – net als in het buitenland, maar toch ook anders – ethische principes op te stellen voor collectiehoudende instellingen waarmee ze de eigen collecties uit een koloniale context kritisch kunnen benaderen. Belangrijk is ook dat ze gedurende het hele proces blijvend kunnen inzetten op herkomstonderzoek en meerstemmigheid.

Als Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed onderschrijft FARO de noodzaak en de principes van de werkgroep Restitutie. We ondersteunen de werkgroep ook actief. Zo willen we een beter inzicht krijgen in waar de collecties met koloniaal erfgoed zich zoal bevinden. Deze collecties, samengesteld met niet-Europese objecten uit de koloniale periode of verzameld op voormalig koloniaal grondgebied, kunnen onder andere bestaan uit niet-Europese kunst, (religieuze) gebruiksvoorwerpen, menselijke resten, wapens en machtssymbolen, natuurkundige collecties, enz.

Oproep

Vooraleer deze ethische principes kunnen worden opgesteld, is het belangrijk om te achterhalen waar de collecties met erfgoed uit een koloniale context zich bevinden. Deze oproep is dan ook gericht aan instellingen en personen die een collectie beheren uit een koloniale context. Via een beperkte vragenlijst nodigen we u uit om gegevens te delen voor onderzoek.

Klik hier om de vragenlijst in te vullen via Google Forms.

In een tweede fase zullen we gericht enkele respondenten bevragen door middel van een interview. Op die manier hopen we meer te weten te komen over mogelijk herkomstonderzoek in de collecties. Zolang de COVID-19-maatregelen blijven gelden, zullen deze bevragingen op digitale wijze verlopen. Wie het interview schriftelijk wenst af te leggen, kan dit steeds aangeven in de vrije ruimte voor opmerkingen op het einde van de vragenlijst.

Meer info

Hebt u vragen? Neem dan contact op met Leonard Adriaen, stagiair bij FARO, via leonard.adriaen@student.uantwerpen.be.

Foto:

  • Songye masker, DR Congo. Eve Begalli via Flickr, CC BY-NC-ND 2.0.
  • Strijders uit Upoto-Congo. Nels, Bruxelles, série 14, n° 42. Wikimedia Commons, publiek domein.
Katrijn Dhamers