Ons gedeeld verleden

Hoe kan cultureel erfgoed meer inclusief worden in een samenleving die zich kenmerkt door een complexe superdiversiteit? Wat zijn de maatschappelijke noden vandaag? En welk verschil kunnen erfgoedwerkers hierbij maken? Hoe zorgen we dat het verleden een gedeeld verleden wordt?

Een studiedag van STAM Gent, Erfgoedcel Gent en FARO op 27 maart helpt u op weg. Historica Tina De Gendt nam deze vragen onder de arm en schreef er het boek Ons gedeeld verleden over. Vanuit haar ervaringen met het Gentse project De vierkante kilometer houdt ze een pleidooi voor een hedendaagse erfgoedsector die burgerschap, democratisering en superdiversiteit omarmt.

Leest u alvast even mee:

“Aan het Neuseplein kwam ik na enkele weken al uit op twee tegenstrijdige vaststellingen over de gecompliceerde driehoeksrelatie tussen geschiedenis-erfgoed-verleden. In de eerste plaats de geruststelling dat geschiedenis inderdaad leeft. Werkelijk iedereen met wie ik sprak, jong of oud, nieuw of ingeboren, man, vrouw of X, allemaal waren ze op een of andere manier met het verleden bezig.

De tweede vaststelling was minder geruststellend: Slechts enkelingen voelden er iets voor betrokken te worden bij het erfgoed van de buurt of van de stad. En dat waren dan meestal juist de mensen die al betrokken waren bij musea. De overgrote meerderheid was vooral op zoek naar iets anders, dat ik samenvattend zou beschrijven als erkenning van mede-eigenaarschap. Die nood en frustratie kwam in bijna alle gesprekken naar boven. Zowel de vele oud-schippers in de wijk, de oorlogsvluchtelingen die er in de jaren 1990 waren aangekomen, de Turkse en Vlaamse arbeidersgezinnen, de West-Vlaamse studenten: allemaal voelden ze zich op een of andere manier verstoken van geschiedenis.

Het voorbeeld van frituur-uitbater Ridvan zelf is misschien wel het duidelijkst. Toen de buurt in al haar diversiteit over het verleden was komen praten in zijn frituur, had hij mijn hulp ingeroepen om een paar van die verhalen te noteren. Maar de motivatie achter die hulpvraag, zo vertelde hij me later zelf, was dat hij zelf erkend wilde worden als deel van dat verhaal. Als Turkse Gentenaar slaagde hij er maar niet in de ouderen van de wijk duidelijk te maken dat hij helemaal geen ‘nieuwkomer’ was die betrokken hoefde te worden bij het verleden, maar dat hij zelf al vijftig jaar op dezelfde vierkante kilometer woonde als zij. En dat hij en zijn familie ook een verhaal hadden dat best de moeite waard was om verteld te worden. Hoe zijn vader als gastarbeider in België was beland, hoe ze als kind in de beluiken hadden gewoond en hoe zijn familie tal van ondernemingen had gestart die de buurt vandaag nog steeds draaiend houden.”

Met het boek als ruggengraat geven sprekers als Patrick Loobuyck en Reyhan Görgöz op 27 maart hun visie op het belang van erfgoed in de superdiverse samenleving. Voor een diepe duik in het thema zorgt auteur Tina De Gendt. Vervolgens schuift u aan bij een van volgende vragen:

Moet je de straat op om aan participatie te doen? Lukt het beter buiten het museum?
Hoe ga je om met groepen die sterke claims leggen op erfgoed?
Hoe bouw je een project op zonder afgelijnde verwachtingen?
Hoe kan je in de praktijk losbreken uit het ‘multicultureel kader’ en erkenning geven aan de gelaagdheid van superdiversiteit?