TAPAS, het interdisciplinaire onderzoeksforum van de Universiteit Gent organiseert op 2 en 3 december een conferentie over de restitutie van koloniale collecties in Europa. Daarvoor loopt nu een oproep voor bijdragen.

Verschillende precedenten in Europa

Verschillende cases tonen aan dat restitutie momenteel in Europa niet onbesproken blijft. Zo engageerde Duitsland zich om menselijke overblijfselen te repatriëren naar Namibië en Australië. En ook experten Bénédicte Savoy en Felwine Sarr stelden in hun rapport in opdracht van de Franse president Macron enkele pistes voor in verband met terugkeer. Ondertussen hebben verschillende sociale en culturele groepen, net als staten, gevraagd om de terugkeer van menselijke resten, archieven en culturele objecten uit koloniale collecties waarvan ze culturele, religieuze, historische of biologische affiniteit claimen.

Musea, verzamelaars en overheden worstelen met vragen tot teruggave. Bovendien ontbreekt het hen vaak aan een duidelijke visie. Vaak nemen instellingen en overheden nog een verdedigende houding aan. Ze bepleiten dat musea en overheden vandaag niet verantwoordelijk kunnen gesteld worden voor misdaden die gebeurd zijn tijdens de koloniale periodes. Speelt de wetenschappelijke en economische waarde van de objecten ook een rol bij hun redenering? En wie mag een claim doen? Enkel een staat, of ook groepen, gemeenschappen, zelfs families?

Een andere redenering om niet op teruggavevragen in te gaan, is dat de landen van herkomst niet in staat zijn om collecties te huisvesten onder de te verwachten eisen van behoud en beheer. Na verloop van tijd, zo meent men, zijn de collecties ook onvervreemdbaar geworden en deel van het landelijke erfgoed. Fysieke teruggave wordt daarenboven geminimaliseerd door de focus vaak eerder te richten op bruiklenen, reizende tentoonstellingen, digitale strategieën en copies.

De conferentie wil motivaties en overtuigingen onderzoeken die aan de grondslag liggen van teruggaveclaims en de reacties erop.

Call for papers

Momenteel loopt een call for papers. Wie een paper wil bespreken, kan een abstract inzenden tot ten laatste 15 september, aan Eline.Mestdagh@Ugent.be. Einde september volgt al een antwoord over acceptatie van de voorstellen.

Papers zijn welkom die een van de volgende aspecten bespreken:

• discussies over wie teruggave claimt, en welke objecten hieronder vallen;
• discussies over wettelijke codes en praktijken die teruggave regelen;
• discussies over praktijken van beheer van koloniale collecties;
• discussies over culturele en intellectuele eigendom;
• nationalistische en etnische versus universalistische claims over het verleden (werelderfgoed) en de specifieke technieken bij deze discussies (claims over authenticiteit, culturele affiniteit versus biologische continuïteit);
• discussies over (de geschiedenis van) politieke redevoering over erfgoed;
• discussies over (transgenerationele) verantwoordelijkheid in verband met historische onrechtvaardigheid;
• religieuze claims over de relaties tussen verleden en heden;
• discussies over wie gezag heeft en de juiste expertise kan claimen om over en voor het verleden te praten.

Sprekers wordt aanbevolen om verschillende benaderingen in te brengen, en liefst ook een of meerdere cases als uitgangspunt te nemen.

Foto: http://africaunited-sports.de/herero-nama-repatriation-en/