Ook nieuwsgierig naar Vlaamse, Brabantse en Limburgse dialectwoorden?
Kent u de Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten al? Die databank bevat zo'n 500.000 dialectwoorden uit de Zuidelijk-Nederlandse dialecten en is een waar paradijs voor wetenschappers en nieuwsgierige dialectgeïnteresseerden.
De gegevens zijn afkomstig uit de drie grote bestaande dialectwoordenboeken die de voorbije vijftig jaar samengesteld werden aan de universiteiten van Nijmegen, Leuven en Gent. De nieuwe databank werd in het najaar van 2020 gelanceerd door het Instituut voor de Nederlandse Taal en de Vakgroep Taalkunde - Nederlands van de Universiteit Gent.
Drie dialectwoordenboeken
Over pimpels, vliegenbouters en jutekakokers
Stel dat u alle dialectwoorden voor de vlinder, de kikker of de schommel wil kennen, dan geeft de Database van de Zuidelijk-Nederlandse Dialecten u in enkele seconden alle gegevens in alfabetische volgorde of volgens aantal. Wilt u weten waar de dialectwoorden pimpel, vliegenbouter of jutekakoker gebruikt worden of wat ze betekenen, dan ziet u alle begrippen waarvoor deze woorden gebruikt worden in een lijst of op kaart.
De databank bevat nog niet alle gegevens van de drie regionale woordenboeken, maar intussen staan bijna 500.000 dialectwoorden online. 18.000 begrippen met 163.000 Brabantse, 162.000 Limburgse en 130.000 Vlaamse dialectwoorden over fauna en flora, gezondheid, het menselijk lichaam, karakter en gevoelens, eten en drinken, de woning, landbewerking, de molenaar, de mijnwerker enz. zijn klaar om door u ontdekt te worden. De resterende woorden komen beschikbaar in de volgende maanden.
Dialecten op de kaart
Het nieuwe aan deze website is dat u alle dialectgegevens ook onmiddellijk op een dialectkaart kunt plaatsen, zodat u een goed overzicht krijgt van waar bepaalde woorden gebruikt worden in het dialectgebied. Die kaart kunt u vervolgens aan uw voorkeuren aanpassen: u kunt uw teken kiezen, de kleur en de grootte van het symbool. Bent u slechts geïnteresseerd in een bepaald gebied, dan kunt u dat gebied selecteren.
Met de kaartapplicatie kunt u ook op een kaart tonen welke betekenissen een bepaald dialectwoord heeft en waar die betekenissen voorkomen. Zo is bijvoorbeeld (een) doef een dialectwoord voor 'benauwd weer', 'stroef, gezegd van tanden', 'muf', 'slag', 'buikwind', 'bluts', 'karakterloos persoon', 'tegenvaller', enz.
Wie geïnteresseerd is in de Zuidelijk-Nederlandse dialecten vindt in deze databank uren speelplezier. Hebt u bijvoorbeeld enig idee wat een abelemannetje is? Of wat kweddels betekent? Neen? Surf dan snel naar dsdd.ivdnt.org en geniet van de rijkdom van de Zuidelijk-Nederlandse dialecten.
De databank is een coproductie van de Vakgroep Taalkunde – sectie Nederlands en het Instituut voor de Nederlandse Taal o.l.v. prof.em. J. Van Keymeulen, gefinancierd door het FWO-Vlaanderen.
Foto: Ketut Subiyanto via Pexels
