Principes

Een eerste stap naar het succesvol ontwikkelen van een effectief wayfindingsysteem is het organiseren van een wayfindingstrategie en het uitwerken van een strategisch plan. Vervolgens zijn enkele principes voor een goede wayfinding van toepassing.

Zichtbaarheid

De bewegwijzering moet duidelijk zichtbaar zijn en van een afstand gemakkelijk te herkennen. Bewegwijzering werkt samen met de omgeving en niet tegen, door op een geïntegreerde en subtiele manier de weg te wijzen.

Beslissingspunten

Een kruispunt wordt doorgaans beschreven als een beslissingspunt. Dat is het punt waar een keuze moet worden gemaakt en waar de gebruiker moet beslissen of hij het ene of het andere pad zal inslaan. Een goede strategie biedt passende informatie voor elke optie, zodat de gebruiker een gemotiveerde beslissing kan nemen wanneer hij een kruispunt bereikt.

Beperkte gebruikersnavigatie

Er zijn situaties waarin het goed is een keuze te hebben. Bij wayfinding is dat vaak niet het geval. Een beperking van de navigatiemogelijkheden betekent dat er minder paden worden aangeboden, waardoor de route beter kan worden gecontroleerd. Minder keuze maakt het waarschijnlijker dat gebruikers sneller komen waar ze moeten zijn, omdat ze minder snel op een zijspoor zullen belanden of zullen verdwalen langs de route.

Intuïtief ontwerp

Gebruikers intuïtief door een ruimte laten navigeren is meestal doeltreffender dan een kunstmatig aangelegde route. Een intuïtief ontwerp stelt gebruikers in staat hun ruimte sneller te begrijpen, en kan hun richtingsgevoel op lange termijn veel sterker maken.

Consistentie

Het traject moet altijd consistent zijn. Dat kan op verschillende manieren worden bereikt, zoals met een grafisch en/of kleurenschema, of verlichting of bewegwijzering. Het einddoel is dat het pad zelfs vanaf een afstand gemakkelijk kan worden herkend. Consistentie creëert een gevoel van comfort en vertrouwdheid voor gebruikers, waardoor het voor hen gemakkelijker en minder stressvol wordt om het pad dat voor hen is uitgestippeld door de overkoepelende wayfindingstrategie te volgen.

Voorbeelden

Heldere, duidelijke, eenvoudige, functionele en hiërarchisch opgebouwde systemen zijn goede voorbeelden. Het is een als ze creatief worden opgevat en een vormgeving hebben met impact. Slechte wayfindingsystemen zijn systemen die verwarring zaaien, overladen zijn of eerder als een vorm van decoratie worden opgevat. Tal van voorbeelden kunt u terugvinden in deze presentatie.

Door de ogen van de bezoeker

Hoe schrijft u een tender wayfinding uit?

An Teyssen, hospitality manager (MoMu) gaf tijdens haar presentatie mee hoe het museum de aanbestedingsprocedure voor de wayfinding aanpakte, en deelde ervaringen en tips.

• Tijdens de sluiting van MoMu werd parallel aan de verbouwing ook grondig nagedacht over wayfinding. In een eerste fase werd een aanbesteding uitgeschreven die zich specifiek richtte op de studie en uitwerking van een overkoepelende visie rond wayfinding in ModeNatie. Deze opdracht omvatte niet het produceren en plaatsen van de wayfinding.
• Na toewijzing van de studie werd een tweede prijsaanvraag uitgeschreven voor productie en plaatsing. Dit gebeurde in overleg met het bureau dat de studieopracht kreeg toegewezen. Het bureau dat deze opdracht werd gegund moest de ontwerpen 'klaar voor productie' bezorgen.

De studieopdracht bestond uit het uitwerken van een overkoepelende visie op de wayfinding van en in ModeNatie (gebouw en werking), en diende te vertrekken vanuit de verschillende types bezoekers en de integrale, inclusieve toegankelijkheid (in overleg met Inter vzw). ModeNatie is op verschillende vlakken een complex gebouw. Het huisvest verschillende partners met elk een verschillende werking en specifieke bezoekers. Bovendien is de architectuur van het gebouw onvoldoende leesbaar. Twee gebouwen werden samengevoegd, wat het erg moeilijk maakt maakt om de weg te vinden.

Het doel van wayfinding is om zowel bezoekers als medewerkers te helpen zelfstandig de weg te vinden in deze complexe omgeving. Een heldere en efficiënte oriëntering is dus noodzakelijk om een vlotte en gastvrije doorstroom van mensen te realiseren en om het personeel zoveel mogelijk te ontlasten van vragen die hiermee te maken hebben. De signalisatie moet mensen op hun volledige route helpen om zelf beslissingen te nemen over de routekeuzes die ze moeten maken.

Ten slotte heeft het gebouw ook een moeilijke leesbaarheid aan de buitenkant. Die heeft o.a. te maken met het feit dat de Nationalestraat ter hoogte van het museum een eerder smalle straat is met druk verkeer (tram, bus, auto, fiets) en smalle voetpaden (aan de overzijde werden in het voetpad ook parkeerplaatsen verwerkt). Hierdoor kan de voetganger moeilijk afstand nemen tot het gebouw, waardoor alle signalisatie die hoger dan het gelijkvloers wordt aangebracht, weinig opvalt en dus weinig efficiënt blijkt. Daarenboven bevindt er zich voor het museum een bomenrij waarvan de kruinen nagenoeg de volledige gevel ‘verstoppen’. Ten slotte lag de ingang van het museum voorheen niet direct aan de straatzijde.

Verschillende onderdelen van de offerteaanvraag:

• Voorwerp van de opdracht
• Situatieschets ModeNatie
• Complexiteit gebouw en toegankelijkheid
• Specifieke probleemstellingen/vragen
• Timing van de procedure
• Locatiebezoek
• Offerte-aanvraag

Tips:

• Wayfinding is een must.
• Stel bij aanvang een werkgroep wayfinding samen.
• Betrek bij nieuwbouw/renovatie ook meteen de architect, interieurarchitect, het operationeel team, de directie ... en toets beslissingen bij hen af.
• Neem voldoende tijd om de projectomschrijving van de aanbesteding uit te werken en te overleggen met de stakeholders.
• Maak een aanbesteding voor meerdere jaren: versies 2.0, 3.0 ...
• Zorg ervoor dat de interne verkenningsronde naar noodzaken en wensen simultaan loopt met de externe bevraging bij de partners.
• Hanteer een logische opbouw in de aanbesteding en vermijd archaïsch taalgebruik.
• Denk vanuit de ontvanger.
• Blijf na uitvoering monitoren, luister naar de bezoeker en stuur bij waar nodig.

Meer weten?

• Hier vindt u de presentatie wayfinding door Luciana Mattiello (Studio MDA).
• Hier vindt u de presentatie Projectomschrijving en aanbesteding Wayfinding ModeNatie door An Teyssen (MoMu)
• Bekijk enkele sfeerbeelden.
• Zie literatuurlijst in de presentatie over wayfinding.