Oproep Werkgroep Musea en Meerstemmigheid
Meerstemmig en inclusief werken: dát willen we! Die wens / dat voornemen klinkt luid en duidelijk in de cultureel-erfgoedsector. Maar dit grote voluntarisme en engagement wordt steevast gevolgd door: ‘Maar hoe?’ Toegegeven, het zijn complexe en dus pittige thema’s. Maar het warm water hoeft niet keer op keer uitgevonden te worden. Er leeft immers al heel wat in de sector, die al jaren inzet op thema’s als diversiteit en inclusie.
Sedert enkele jaren is hier ‘meerstemmigheid’ bijgekomen. FARO ondersteunt en faciliteert veel van deze initiatieven. Getuigen daarvan: het dossier in faro | tijdschrift over cultureel erfgoed over ‘meerstemmigheid en conflict’, de webinars die we samen met de Reinwardt Academie organiseerden in het najaar van 2020 (en de publicatie die daaruit voortvloeide) en de vele andere activiteiten, die o.a. collega’s Katrijn D’hamers en Elien Doesselaere mee helpen organiseren.
Vragen, vragen, vragen
Hoewel er dus al veel gebeurt, blijft het toch moeilijk om echt vat te krijgen op deze begrippen. De manier waarop een erfgoedcel, een archief, een museum, een erfgoedbibliotheek of een immaterieel-erfgoedgemeenschap ‘meerstemmigheid’ invult, kan echt wel verschillen. Het verhelderen van begrippen is altijd een goed begin. Dat is ook gewoonweg een vruchtbare manier om hierover met elkaar in gesprek te gaan.
Dat deed ook de Werkgroep Musea en Meerstemmigheid, die als concreet gevolg van het Groot Onderhoud in 2019 is tot stand gekomen (meer daarover leest u hieronder). De afgelopen maanden voerden de leden intensieve, inspirerende en enthousiasmerende gesprekken over de betekenis van begrippen als meerstemmigheid, diversiteit en inclusie, het belang van herinneren en het doorgeven van verhalen als erfgoed, het verschil tussen ‘agonisme’ en ‘activisme’. U leest er meer over in deze tekst, het voorlopige resultaat van al deze gesprekken. Doe er uw voordeel mee, en laat u inspireren!
Oproep: ga met de werkgroep in gesprek!
U kunt de tekst best als een werkdocument zien: met al zijn rijke inhoud, schoonheid maar ook met talloze beperkingen. Zo beseffen de leden van de werkgroep zeer goed dat ze deze tekst opmaakten vanuit hun eigen gepriviligeerde posities: dat is dan meteen ook een zwakte. Maar hopelijk ziet u er toch ook vooral het resultaat in van grondig denkwerk, discussie én oprechte goede bedoelingen. Bovendien is het een opstapje naar een grotere en bredere discussie, die de werkgroep met meer collega’s, gemeenschappen en individuen wil voeren.
Vandaar deze oproep: kunt u de tekst lezen en een antwoord bezorgen op volgende vragen?
- Wat valt u op in de tekst?
- Herkent u zichzelf en/of de eigen erfgoedpraktijk erin?
- Wat zijn de sterke punten en wat blijft onderbelicht?
- Hoe zorgen we ervoor dat we van begrippenkader naar praktijk kunnen gaan? Welke stappen moeten er nu gezet worden?
We ontvangen graag uw reacties. Dat kan door te mailen naar Karen Moeskops (directeur Red Star Line Museum, karen.moeskops@antwerpen.be) en Olga Van Oost (olga.vanoost@faro.be). We ontvangen uw reacties graag tegen uiterlijk vrijdag 16 april 2021.
Hou intussen de kalender van FARO in de gaten. We plannen nog een webinar met de werkgroep om in gesprek te gaan met u.
Achtergrond Werkgroep Musea en Meerstemmigheid
Enkele jaren geleden gingen In Flanders Fields Museum Ieper, Kazerne Dossin Mechelen, Museum Dr. Guislain Gent en het Red Star Line Museum Antwerpen van start met een informele denkgroep. Die opereerde onder de roepnaam ‘Musea met een beladen thema’. Gaandeweg werd ook FARO, het u welbekende Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed betrokken voor zijn museologische expertise. Ook het AfricaMuseum Tervuren vervoegde de kerngroep. Deze groep kwam regelmatig samen en in de loop van 2019 ontstond de vraag om de ideeën te delen met de sector.
Het Groot Onderhoud, het jaarlijkse netwerkevent van de cultureel-erfgoedsector, bood op 26 november 2019 plek aan deze musea om een eerste keer met andere museumcollega’s van gedachten te wisselen over ‘Meerstemmigheid en conflict’. Een neerslag van dat evenement werd door FARO gepubliceerd onder de titel Het agonistisch museum. Musea op zoek naar hun maatschappelijke rol.
In 2019 en het coronajaar 2020 vervoegden ook DIVA Antwerpen, het IndustrieMuseum Gent, Museum Hof van Busleyden Mechelen, Mu.ZEE Oostende de gesprekken. Samen vormen deze instellingen nu de Werkgroep Musea en Meerstemmigheid.
Dit werkdocument is het resultaat van denkwerk, discussie, schrijven en schrappen. We zijn gekomen tot een gedragen begripsverheldering waarvan we hopen dat die u – collega’s, steunpunten, beleidsmakers, academici, studenten en internationale museumorganisaties – kan helpen bij de reflectie over het wat en waarom van meerstemmigheid in musea én bij uitbreiding andere erfgoedorganisaties. Het is een traject en een voortdurende zoektocht waarbij het vooral gaat om uitwisseling en experiment.
Benieuwd naar wat u ervan vindt!
Ook interessant
Schrijf nu hier in voor het webinar 'Meerstemmigheid in de praktijk. Van een tijdelijke expo naar een dekoloniaal museum: de case van 100 x Congo in het MAS'
