Tijdens de achtste jaarlijkse vergadering te Baku (Azerbaijan) besliste het intergouvernementele comité van de UNESCO-Conventie voor de borging van het immaterieel cultureel erfgoed om ‘de garnaalvisserij te paard in Oostduinkerke’ in te schrijven op de Representatieve Lijst van het Immaterieel Cultureel Erfgoed van de mensheid van UNESCO. Met de Representatieve Lijst zet UNESCO de diversiteit aan immaterieel erfgoed in de wereld in de kijker. De opname op de lijst van de garnaalvisserij te paard betekent voor de twaalf paardenvissers en hun families, de vereniging 'd’ Oostduinkerkse paardenvissers', de Orde van de Paardenvisser, de stad Koksijde/Oostduinkerke en haar inwoners en NAVIGO een bevestiging van hun engagement om het ambacht van het garnaalvissen te paard bewust te koesteren.

Elk jaar tussen maart en oktober trekken de garnaalvissers eenmaal per week met paard en net in zee. Een goede kennis van de zee, zandstrook en groot vertrouwen in en respect voor het paard zijn bij dit ambacht onontbeerlijk. Het ambacht van het garnaalvissen te paard ligt de huishoudens en families van garnaalvissers en bij uitbreiding de gemeenschap van Oostduinkerke en Koksijde nauw aan het hart. Ze koesteren het als cultureel erfgoed en zien het als deel van hun identiteit. Het ambacht op zich en de borgende initiatieven die ze nemen om dit ambacht door te geven aan nieuwe generaties zijn een mooi voorbeeld van een dynamische en duurzame, respectvolle omgang met natuur en cultuur.

Zo beaamde ook de minister van Cultuur Joke Schauvliege in 2009, met een opname van ‘de garnaalvisserij te paard’ op de Inventaris Vlaanderen voor immaterieel cultureel erfgoed in 2009. Het jaar daarop werd dit immaterieel erfgoed, op voordracht van de expertencommissie Immaterieel Cultureel Erfgoed, ingediend als kandidatuur bij UNESCO. Nu krijgt deze bijzondere lokale praktijk dus ook een plek op de Representatieve Lijst van de UNESCO 2003-Conventie. Het UNESCO-comité benadrukt dat met de "garnaalvisserij te paard het belang aangetoond wordt van kleine, lokale tradities die de verbondenheid tussen mens, dier en natuur beklemtonen en tegelijkertijd respect voor duurzame ontwikkeling en menselijke creativiteit oproepen". Het volledige rapport is hier te lezen.

Algemeen wil de UNESCO-Conventie van 2003 de visibiliteit van immaterieel cultureel erfgoed in de wereld verhogen en de bijdrage ervan tot culturele diversiteit en tot duurzame ontwikkeling benadrukken. Het kernbegrip dat de Conventie hiervoor naar voor schuift is de borging (of ‘safeguarding’ in het Engels): een actief proces dat immaterieel cultureel erfgoed een toekomst geeft door kennis en vaardigheden door te geven en hierbij vanuit het lokale draagvlak (de zogenaamde erfgoedgemeenschap) te vertrekken. In Vlaanderen vinden initiatieven van deze gemeenschappen een plek op het platform www.immaterieelerfgoed.be. De initiatieven die rond het garnaalvissen te paard genomen worden, gaande van workshops, onderzoek tot documentatie en demonstraties kunnen inspirerend werken voor andere gemeenschappen. Een overzicht is hier te lezen.

Zie ook: Website Immaterieel erfgoed | Persbericht minister Schauvliege

Foto: Dirk Van Hove, Gemeentebestuur Koksijde, 2010