Cultureel erfgoed en corona in het Red Star Line Museum

Kinderbestuur in het Red Star Line Museum © Dries Luyten

In het kader van het relanceplan Cultuur van minister Jan Jambon kregen de sectorale steunpunten (Kunstenpunt, Socius en FARO) i.s.m. Cultuurloket de opdracht om mee te werken aan het project Cultuur na Corona. FARO was verantwoordelijk voor het traject ‘cultureel erfgoed’. Dit resulteerde in de publicatie Cultureel erfgoed en corona: een balans. Meer informatie over deze publicatie en dit traject kon u eerder al lezen in deze blog.

Binnen dit traject bracht FARO niet alleen een heleboel uitdagingen in kaart, maar werden ook enkele goede, inspirerende praktijken verzameld die ontstaan zijn tijdens de coronapandemie of in die periode tot volle bloei zijn gekomen. Dit bericht is het eerste van een reeks van zes blogs waarin we u laten kennismaken met collega’s die blijk hebben gegeven van een grote veerkracht.

Laura Pyl, publiekswerker bij Red Star Line Museum © Laura Pyl

Voor dit eerste interview sprak FARO met Laura Pyl, publiekswerker en projectmedewerker voor Iedereen verdient vakantie bij het Red Star Line Museum. Ze zet zich in om families in kwetsbare situaties meer naar het museum te brengen. Met ‘mensen in kwetsbare situaties’ wordt bedoeld: iedereen die een drempel ervaart om toegang te krijgen tot musea. Die drempel kan van fysieke, psychologische, economische of sociale aard zijn.

Laura vertelt over twee recente initiatieven van het Red Star Line Museum: het kinderbestuur en de digitale workshops. De basis hiervoor werd gelegd in het project Iedereen verdient vakantie: “Vanuit het project wou ik ook zelf zoveel mogelijk over kinderen te weten komen”, zegt Laura. “Waarom komen gezinnen met kinderen wel of net niet naar het museum? Hoe beleven zij het museumbezoek?”

Inzetten op kinderen in de museumwerking

“In veel musea krijgen tieners een plaats en worden jongeren betrokken, maar dat is niet het geval voor kinderen onder de twaalf jaar”, laat Laura weten. “Inzetten op deze jongste bezoekers heeft het voordeel dat zij niet alleen naar het museum komen en dat je dus ook de ouders bereikt.” Al voor corona organiseerde het Red Star Line Museum daarom familiezondagen. “Met behulp van deze ontmoetingsmomenten wilden we deze gezinnen vertrouwd maken met het museum en beide onderling met elkaar in contact brengen”, vertelt Laura.

Deze familiewerking richtte zich vooral op cultuur-participerende gezinnen, maar kinderen in kwetsbare situaties bleven moeilijker te bereiken. Daarbovenop dwong corona het museum om de plannen om te gooien. Om de ouders en kinderen te blijven bereiken, werden daarom het kinderbestuur en de digitale workshops opgezet.

Kinderbestuur

“In de zomer van 2020 heb ik een zomeratelier georganiseerd. Om kinderen naar dit kamp te krijgen, bundelden we de krachten met een aantal sociale organisaties”, vertelt Laura. “Op dit kamp stelde ik mij voor als medewerker van het museum en vroeg ik of ze wilden deelnemen aan onze activiteiten. Ik verzamelde telefoonnummers en namen van de gezinnen en de kinderen die dit wensten. Later belde ik hen dan op met een concrete vraag.”

Op die manier zijn er zeven kinderen ‘doorgevloeid’ naar het kinderbestuur. “We wilden de groep niet te groot maken omdat we de verbinding en de interactie wilden behouden. Deze kleine groep was dus ideaal”, laat Laura weten. Het mooie aan dit initiatief is dat het ging over een diverse groep: er waren namelijk kinderen van zowel verschillende socio-economische achtergronden als met een migratieachtergrond.

Het kinderbestuur laat het museum toe om met de kinderen na te denken over de inrichting van het museum.

“In onze vaste tentoonstelling hebben we bijvoorbeeld een opstelling met touwen, maar je mag daar niet aankomen. De eerste reactie van de kinderen is echter dat ze erin willen klimmen. Daar denken we nu aan in verdere tentoonstellingen: wat is er op ooghoogte van de kinderen, waar zien zij leuke dingen? We hebben het doorlopen van de tentoonstelling met de kinderen ook samen met de curator en de baliemedewerker gedaan, zodat zij ook kunnen ervaren hoe de kinderen denken.”

Het museum geeft aan dat het kinderbestuur een duidelijke impact heeft. “We zien dat de ouders zich als deel van het museum gaan zien. Als we een activiteit voorstellen of vragen, stellen de ouders zich ook geen vragen meer en weten ze dat het te vertrouwen is”, aldus Laura.

Het kinderbestuur is zeker geen verleden tijd. In het najaar van 2021 komt het nog enkele keren samen en daarna zal het museum het afgewerkte product voorstellen: een nieuw familieaanbod op maat. “Bij het Cultuurweekend in Antwerpen zal het kinderbestuur zelf gaan gidsen. De kinderen gaan in het museum bij hun favoriete plek staan en vertellen de bezoekers over deze plek en waarom het hun favoriet is (‘gidsen op zaal’)”, voegt Laura toe. Ook daarna blijft het kinderbestuur bestaan.

“We willen dit kinderbestuur structureel opnemen in de museumwerking, maar we moeten bekijken hoe. We kunnen bijvoorbeeld om de zoveel tijd samenkomen of een nieuw kinderbestuur opstarten. Dit kan dan bijvoorbeeld gaan om een wisselend kinderbestuur, zodat we meer kinderen een kans geven en ook meer stemmen horen.”

Digitale workshops

Door corona konden de workshops in het museum niet plaatsvinden, net als de familiezondagen om de gezinnen samen te brengen. Daarop had het Red Star Line Museum wel een antwoord: “We hebben pakketten samengesteld met knutselmateriaal om met de kinderen te knutselen. Deze pakketten hebben we met de fiets afgeleverd bij de mensen thuis. Naast de pakketten was er ook een video waarin in toegankelijk Nederlands alles werd uitgelegd.”

Om deze gezinnen te bereiken heeft het museum nauw samengewerkt met verschillende vrijetijdsorganisaties. Zo ook in Luchtbal, een wijk in Antwerpen met een groot aantal sociale woningen. Laura was steeds op de activiteiten van deze organisaties aanwezig, kon zichzelf en het museum voorstellen en kon polsen naar geïnteresseerden. Op deze manier verzamelde ze telefoonnummers en raakte ze via Whatsapp met de geïnteresseerde gezinnen aan de praat. Niet alleen met de vraag of ze wilden deelnemen aan activiteiten, maar evengoed hoe het met hen ging.

Afleveren van de digitale workshoppakketten © Laura Pyl

“Die persoonlijke berichten zijn nodig om een hechtere band op te bouwen en vertrouwen te krijgen”, vervolgt Laura. Er werd sterk ingezet op deze vertrouwensband en drempelverlagende (kleine) initiatieven.

“Zo stuurde ik de gezinnen telkens twee dagen vóór de activiteit een herinnering, ging ik hen ophalen aan de tramhalte bij het museum en brachten we de pakketten zelf rond met de fiets en maakten we tijd voor ‘stoepgesprekken’.”

Deze kleine zaken hadden een grote impact op de betrokkenheid van de gezinnen. "We hebben met deze actie een tachtigtal personen kunnen bereiken, terwijl we ons bij een fysieke workshop in het museum altijd beperken tot twintig deelnemers”, laat Laura weten. Om een volledig beeld te krijgen van de impact van deze workshops is het nog te vroeg. Het museum merkt wel dat de Whatsapp-groepen actief blijven en dat er een blijvende interesse is in de activiteiten van het museum.

Initiatief voor de toekomst?

Initiatieven als deze vragen veel voorbereidingstijd en opvolging. “Je zou het erbij kunnen nemen in je eigen takenpakket, maar je moet er wel echt in investeren”, raadt Laura aan. Het loont om er als museummedewerker zelf op uit te trekken en contact te zoeken met de groepen die het museum wil bereiken. “Door buiten te komen en contact te zoeken met andere sociale organisaties, bereiken we veel nieuwe mensen. Binnenkort ga ik ook een workshop doen in het Cultureel Centrum in Luchtbal, om dan toe te werken naar een workshop in het museum zelf”, laat Laura weten.

Het fysiek kunnen afspreken blijft belangrijk en het is ook hier dat het museum wil op inzetten eenmaal het terug mogelijk is. Toch benadrukt Laura dat het digitale na corona niet volledig zal verdwijnen. Het is voordelig en wenselijk om een eerste digitale workshop voor nieuwe groepen te behouden aangezien dit bepaalde drempels kan slechten. In de toekomst zal het Red Star Line Museum dus zoeken naar een hybride manier van werken.

Deze initiatieven van het Red Star Line Museum kunnen andere organisaties zeker inspireren en aanzetten om ook met de jongste museumparticipanten aan de slag te gaan.

Dank aan Laura Pyl voor dit interview. FARO wenst haar veel geluk met het verdere verloop van haar project.
Met dank aan Leonard Adriaen, projectmedewerker Cultuur na Corona bij Cultuurloket.