Tentoonstellen in vijf vragen en antwoorden

Slow-artsessie in het FOMU Fotomuseum Antwerpen. Foto: © FARO

Een tentoonstelling voorbereiden is allesbehalve een sinecure, vooral als u in een kleine instelling het manusje-van-alles bent. Een kant-en-klare handleiding bestaat jammer genoeg (nog) niet. Toch zult u merken dat de Erfgoedwijzer ook hier een trouwe raadgever is: leest u mee?

Hoe bepaal ik het concept van mijn tentoonstelling?

Foto: You X Ventures via Unsplash

Ligt het thema van de tentoonstelling vast? Schrijf dan samen met uw team en vertrekkend vanuit het gekozen thema een visie of concept: een sterk verhaal dat aanspreekt en dat mooi aansluit bij de missie van uw instelling.

Om dit proces in goede banen te leiden, kunt u inspiratie zoeken in andere voorbeelden en samen brainstormen en ontwerpen.

Denk ook na over de doelgroepen die u wilt bereiken. Zij bepalen in grote mate uw visie en de manier waarop de tentoonstelling later zal vormgegeven worden. Waak er vanaf het begin over dat uw project voldoende meerstemmig is: tips en scans om uw project te toetsen vindt u op de pagina ‘Hoe maakt u een diversiteitsplan?’. Om tot een gedragen resultaat te komen, laat u relevante stakeholders of gemeenschappen best van bij het begin participeren aan de visieontwikkeling.

Hoe richt ik de tentoonstelling in?

Museumscenografie. Foto: Artur Matosyan via Unsplash

Giet uw visie in een projectdefinitie. Op basis daarvan kunt u overgaan tot het aanbesteden van een tentoonstellingsontwerper. Hij/zij zorgt voor een ruimtelijke vertaling van het inhoudelijke concept.

Hoe u dat aanpakt, leest u op de pagina ‘Een opdracht aanbesteden, hoe doet u dat?’. Diezelfde tips bieden houvast wanneer u in een latere fase een nieuwe vitrine, aangepaste verlichting of multimedia moet bestellen.

Vertaal het concept, al dan niet met hulp van een storyteller en een ontwerper, in concrete verhaallijnen en sprekende objecten.

  • Stel bv. een ruime selectie samen en bepaal door middel van een waarderingsoefening welke objecten het meest geschikt zijn. Deze oefening, waar ook het nodige onderzoek bij komt kijken, kan later input verschaffen voor de zaalteksten.
  • Kunt u linken leggen met een immaterieel-erfgoedpraktijk? Neem dan zeker een kijkje op de pagina ‘Immaterieel erfgoed borgen’.
  • Zijn er objecten die u wenst te verwerven in het kader van deze tentoonstelling? Dan vindt u een houvast op de pagina ‘Hoe verzamelt u erfgoed?’.
  • Wilt u objecten van andere instellingen in bruikleen nemen? Volg dan uw interne procedure voor inkomende bruiklenen of werk die uit op basis van SPECTRUM. Ga na welke voorwaarden hieraan verbonden zijn.

Naast de aantrekkelijkheid en budgetvriendelijkheid van het ontwerp, is ook de veiligheid van mensen en objecten een belangrijk aandachtspunt:

Hoe bereid ik de gekozen objecten voor op de tentoonstelling?

Voer zo vroeg mogelijk in het proces een standplaats- en conditiecontrole uit, zodat u niet voor onaangename verrassingen komt te staan.

Ga op basis van het hoofdstuk ‘Materialen en soorten collecties’ na hoe gevoelig de gekozen objecten zijn voor bepaalde omgevingsfactoren. U vindt hierin ook beschreven wat een conservator-restaurator voor u kan betekenen als de conditie van een object te wensen overlaat. Is het object aangetast door insecten of schimmel? Kies dan de meest geschikte bestrijdingsmethode.

Zilverwerk oppoetsen. Foto: © Anne-Cathérine Olbrechts
  • Bereken voor lichtgevoelige objecten het lichtkrediet (de belichtingsdosis).
  • Meet het binnenklimaat in de tentoonstellingsruimte om bruikleengevers – en uzelf – gerust te stellen en om tijdig te kunnen ingrijpen.
  • Geef de objecten indien nodig een afstofbeurt. Metalen kunt u oppoetsen volgens deze tips.

Neem extra foto’s, voor de opvolging van de conditie, voor de tentoonstellingscatalogus en/of een digitale ontsluiting (bv. van een interessant detail). Ook al bent u geen professional, met onze tips komt u al een heel eind.

Organiseer tot slot in 8 stappen een veilig transport van het depot en van externe bruikleengevers naar de tentoonstellingsruimte. Vergeet niet om de inkomende bruiklenen te registreren en alle standplaatsen aan te passen in het collectie-informatiesysteem.

Hoe zorg ik ervoor dat mijn publiek de tentoonstelling smaakt?

Buggy tour in het MSK Gent, 2018. Foto: © Caroline Boudry

Werk een aanbod uit op maat van de beoogde doelgroepen: van buggy tours voor de allerjongsten tot reminiscentiekoffers voor mensen met dementie. Denk ook aan anderstaligen, mensen met een beperking en zo meer.

Zorg voor een kwaliteitsvolle gidsenwerking. Hoe u een bestaande gidsenwerking evalueert en bijstuurt of een nieuwe gids aanwerft, leest u in het hoofdstuk ‘Publieksbegeleiding’.

Een groeiend deel van het erfgoedpubliek wil zelf zijn parcours kunnen bepalen en verrast worden met extra informatie, audio- en videofragmenten. Voor die groep kunt u een digitale tour uitwerken met de ErfgoedApp. Allerlei tips om hier creatief mee aan de slag te gaan en een échte meerwaarde te bieden, vindt u in het hoofdstuk ‘ErfgoedApp DIY’.

Hoe promoot ik mijn tentoonstelling?

Vandaag is ‘communicatie’ meer dan een fraai glimmende promotionele strik rond uw product. Veel meer zelfs. Want de manier waarop u communiceert – met woorden, beelden én de vorm waarin die worden gepresenteerd, net als de waaier van kanalen waarmee u zich aan de buitenwacht presenteert – vertelt iets over uw instelling. Denk daarom niet enkel aan een goed persbericht, maar ook aan andere manieren om meer media-aandacht te genereren. Stel dit dus niet uit tot de laatste fase, maar begin tijdig met uw communicatiestrategie.

Logo Erfgoedwijzer

De Erfgoedwijzer is er voor iedereen die als professional of vrijwilliger aan de slag is in de cultureel-erfgoedsector. Een paar muisklikken, en u bent vertrokken. De Erfgoedwijzer biedt u een schat aan informatie en inspiratie waarmee u zo aan de slag kan. Altijd, 24/24 en 7/7 en overal toegankelijk.

Foto's: © FARO / You X Ventures via Unsplash / Artur Matosyan via Unsplash / © Anne-Cathérine Olbrechts / © Caroline Boudry – VBJK in Museum voor Schone Kunsten Gent.

Tine Hermans