In De Standaard van zondag 1 juli 2012 lezen we o.a. het volgende: “Wie volgens de regelmaat van een klok leeft, zal merken dat 1 juli welgeteld één seconde later begint. Omdat de aarde het tegenwoordig wat trager aandoet, wordt haar een schrikkelseconde gegund. Is al dat gemorrel aan de tijd echt nodig?”

Een schrikkelseconde is een seconde die aan de kalenderdatum/tijd wordt toegevoegd om het verschil in lengte tussen de gemiddelde zonnedag en de uurwerkdag (24 uur) te corrigeren. De aarde draait op een vrij regelmatige manier rond haar as, alleen stilaan wat langzamer. Hierdoor moeten we de aarde af en toe een seconde extra geven om gelijke tred te houden met onze atoomklokken. Soms gaan er ettelijke jaren voorbij zonder schrikkelseconden en theoretisch kan het zelfs dat de aarde na een paar krachtige aardbevingen opnieuw wat sneller gaat draaien.

Deze extra seconden leveren echter vaak moeilijkheden op voor moderne toepassingen zoals computers of gps. Zo verslikten enkele belangrijke website zoals Mozilla zich in de schrikkelseconde. De Linuxsystemen waarop deze sites draaien, baseren hun tijdsmechanisme op de World Atomic Clock. Zij wisten dus niet wat ze moesten met de 61 seconden die de laatste minuut van de had. Sommige organisaties hadden maatregelen getroffen. Google, bijvoorbeeld smeerde het toevoegen van de seconde over de hele dag uit. Websites waar niet proactief maatregelen waren getroffen, bleven soms uren onbereikbaar.

Het systeem van de schrikkelseconden werd ingevoerd in 1972. Sindsdien zijn 25 schrikkelseconden toegevoegd, dat is gemiddeld ongeveer een seconde per 18 maanden. Deze seconde wordt ingevoegd aan het eind van een maand en bij voorkeur worden hiervoor de overgangen van december op januari of juni op juli gebruikt. De aanpassing gebeurt in alle tijdzones gelijktijdig, op een moment wanneer het in Greenwich middernacht is. Op het oostelijk halfrond wordt de seconde dus toegevoegd in de loop van de nieuwe dag, terwijl op het westelijk halfrond juist de oude dag een seconde langer is.

Breng op Erfgoeddag het verhaal van de schrikkelseconde. Sommige computers en websites ondervonden hierdoor heel wat problemen, maar wat in de tijd toen men nog nooit van computers had gehoord? Welke invloed had de schrikkelseconde toen en hebben deze schrikkelseconden sporen nagelaten?

Afbeelding:
foto van de eerste Atomic Clock, 1949

Leestip:
Deze dag begon te laat, in: De Standaard, zondag 1 juli 2012
 

Onderstaand filmpje vertelt de geschiedenis van de schrikkelseconde en waarom deze werd ingevoerd:

Of bekijk dit filmpje waarin Lieven Scheire uitlegt wat we onder de schrikkelseconde moeten begrijpen: