Vriesdrogen is een fysisch proces waarbij ijs wordt omgezet in waterdamp. Vriesdrogen kan ingezet worden bij ernstige waterschade aan papier en boeken uit erfgoedcollecties. De natte objecten worden dan eerst ingevroren en nadien veilig ge(vries)droogd.

Behandelingswijze

De ingevroren objecten bevinden zich in een afgesloten container. Daarbinnen worden vervolgens de luchtdruk en temperatuur nauwkeurig gestuurd tot sublimatie optreedt. Bij sublimatie verdampen alle ijskristallen die in de erfgoedobjecten aanwezig zijn in de lucht. 

Gekende resultaten van sublimatie zijn: oploskoffie, gevriesdroogde bloemen of fruit, astronautenvoeding ...

Een gelijkaardige techniek is het vacuüm drogen, waarbij de temperatuur ongeveer gelijk blijft, maar de ruimte luchtledig wordt gemaakt. Het Algemeen Rijksarchief raadt deze techniek echter af voor erfgoedobjecten.

Eigenschappen

Duurtijd

Onbekend

Voordelen

• Het materiaal wordt in één beweging gedroogd.
• Wanneer nat materiaal snel wordt ingevroren, krijgt het aanwezige water - in zijn vloeibare toestand - minder kans om schade te berokkenen, zoals:
  • de vervorming van het papier of van de boekband,
  • het bijkomend uitbloeien van inkten of pigmenten die in water oplosbaar zijn.
• De behandeling doodt ook alle stadia van schimmel.
• Aanwezige vervuiling op het erfgoed, zoals modder, roet of vuil, drogen mee uit en migreren naar het oppervlak, wat het schoonmaken van de objecten vergemakkelijkt.

Nadelen

• Materialen drogen uit en worden bros. Volgens Wikipedia is het achterblijvende materiaalvochtgehalte na vriesdrogen 1 tot 4%, waar dat normaal 8 tot 12% is.
• De vorming van ijskristallen kan sommige materialen beschadigen. Snel en voldoende diep invriezen (shock freezing) kan dit (deels) voorkomen.
• De behandeling is enkel mogelijk bij een gespecialiseerde firma en daarom duur. Maar u voorkomt er natuurlijk wel veel vervolgschade mee. Daardoor kunt u bv. het opnieuw inbinden van boeken vermijden. En dat kan dan weer gevoelig de kosten drukken voor conservatie-restauratie-ingrepen.  
• Het mechanisch verwijderen van de dode schimmelsporen nadien blijft nodig omdat ook dode sporen nog steeds een gezondheidsrisico vormen. Al is dit minder het geval dan bij actieve schimmel.

Randvoorwaarden

Vraag referenties op bij collega's en laat u begeleiden door een expert (conservator-restaurator).

Raming kostprijs

Onbekend