Schade door diefstal en vandalisme

• Bij diefstal: het totaal verlies van het voorwerp, vaak met fysische schade aan de barrières errond;
• Bij vandalisme: vaak fysische schade, maar ook chemische aftakeling (bv. na een aanval met zuren).

Dreigings- en risicoanalyse

• Raadpleeg voor een gebouw dat beschermd is als monument een provinciale erfgoedconsulent bij het Agentschap Onroerend Erfgoed.
• Raadpleeg de topstukkenraad voor advies als het voorwerp deel uitmaakt van de Topstukkenlijst.
• Contacteer FARO om te weten hoe vaak een incident met diefstal of vandalisme geregistreerd werd in DICE Vlaanderen.

Geïntegreerde risicobeheersing tegen dieven en vandalen

Voorkomen en blokkeren

Het voorkomen en blokkeren van diefstal en vandalisme gebeurt enerzijds op het niveau van de infrastructuur, met name door bouwkundige en technische maatregelen, en anderzijds op het niveau van de organisatie, door waakzaamheid en acties van de medewerkers, mogelijk in samenwerking met externe bewakingsdiensten. Afspraken en procedures voor de medewerkers worden vastgelegd in het calamiteitenplan. 

Beide niveaus van beveiliging moeten in volledige samenhang met elkaar samenwerken om goed te functioneren. Met andere woorden: een alarmsysteem of camerabewaking helpt niet, als het niet nauwgezet wordt opgevolgd door de medewerkers of een extern bedrijf. 

• Beveiliging tegen diefstal is het meest doeltreffend als u van 'buiten naar binnen' werkt. Dit wil zeggen: begin met de beveiliging van de omgeving van het gebouw, het gebouw zelf, en dan pas de ruimtes of het opbergmeubilair. Camerabeveiliging is een laatste stap en niet omgekeerd. 
• Blokkeer de toegang naar het gebouw door een stevig dak en stevige buiten- en binnenmuren. Zorg voor een open omgeving (zonder struiken, bomen en dergelijke) en vermijd verborgen toegangen en studieruimtes buiten het depot.
• Blokkeer in geval van een klein gebouw en weinig middelen de toegang met gebarricadeerde ramen (bv. traliewerk) en stevige deuren.
• Laat nooit materiaal (ladders, hamers en dergelijke) achter rond het gebouw.
• Volg een object of archiefdocument op bij gebruik, bruikleen, enz. en houd een goede standplaatsregistratie bij.
• Stel een veiligheidsprogramma op op maat van uw erfgoedinstelling en integreer het in de eigen diensten en die van de gemeente/stad.
• Onderhoud de toegangen en de veiligheidssystemen van de omgeving. Houd ramen en deuren gesloten. Controleer het sleutelbeheer en houd bij wie toegang heeft tot het gebouw. Geef deze lijst door aan de politie. 
• Schrijf een procedure voor noodreactie uit en leid het personeel op om op de juiste manier te reageren op kwaadwillige bezoekers. Informeer de lokale politie over de locatie van waardevolle voorwerpen (zie prioriteitenlijst calamiteitenplan).
• Vraag raad bij de politie voor een goede bescherming tegen diefstal. Ze verleent gratis advies op maat van uw erfgoedinstelling.
• Evalueer of het erfgoed een beladen betekenis heeft en daardoor het slachtoffer kan zijn van vandalisme. Stel in dergelijke gevallen ook een stappenplan op voor acties. Overweeg bijvoorbeeld om het erfgoed in dat geval veilig te stellen in het depot. 

Detecteren

• Zorg in een grote erfgoedinstelling voor bewaking, kantoren en veiligheidsposten voor veiligheidspersoneel. Zorg ook voor sociale controle in de omgeving.
• Installeer camerabewaking en zorg ervoor dat de camera's niet bereikbaar zijn voor criminelen.
• Zorg voor een alarminstallatie als aanvulling op een goede beveiliging van het gebouw.
• Werk voor beide aspecten een procedure uit met taakverdeling voor een nauwgezette opvolging door de medewerkers of een extern beveiligingsbedrijf/bewakingsdienst. 

Reageren

• Zorg eerst voor uw eigen veiligheid. In een levensbedreigende situatie zal u het erfgoed moeten opgeven.
• Volg de procedures van uw erfgoedinstelling om op de juiste manier te reageren op dieven en vandalen: lees op de pagina 'Noodreactie en herstel bij diefstal en vandalisme' meer over de diefstalaangifte en de communicatie naar de media. 

Remediëren

• Roep de hulp in van een gekwalificeerde restaurator voor beschadigde voorwerpen.
• Zorg ook voor de revisie van het calamiteitenplan: aanpassen risicoanalyse en mogelijke aanpassing procedures na de evaluatie van het incident.