Een werkatelier kan ruimte bieden aan een brede waaier van activiteiten die in relatie staan tot de depotwerking in het algemeen en de collectie(s) in het bijzonder. Afhankelijk van de mogelijkheden in de instelling kan het de vorm aannemen van een werkatelier of productieruimte, een restauratieatelier of een onderzoeksruimte. 

In de ruimste betekenis is het werkatelier de plek waar u over voldoende ruimte en hulpmiddelen beschikt om taken uit te voeren voor de collectie. De aard van de collecties bepaalt mee de vorm van het atelier. Een verzameling kunsthistorisch zilverwerk vereist andere voorzieningen dan een collectie landbouwmachines.

Productieruimte

Een werkatelier kan ook de vorm aannemen van een productieruimte voor:

• de productie van transportkisten ten behoeve van transport;
• de productie van baklijsten, sokkels e.d. voor de museale presentatie;
• de productie van rekken en andere stellingen voor het depot;
• onderhoudswerkzaamheden aan het materieel;
• houtbewerking voor restauratie en conservering.

Volgende losse inrichting/(vaste) apparatuur voor professionele houtbewerking kunnen in deze ruimte worden voorzien:

• bandschuurmachine (vast);
• formaatzaagtafel, afkortzaagtafel;
• vaste ijzerzaagmachine;
• werkbanken, tekentafel;
• slijpmachine;
• hangwandrek met machineonderdelen;
• vaste houtstofafzuiging;
• houtafvalbakken;
• werkplaats stofzuiger;
• combinatie machine: cirkelzaag, freesbank, vlak- en vandiktebank;
• langgatboormachine, tafelkolomboormachine;
• schuurschijfmachine, draaibank, lintzaagmachine;
• fineerpers (handmatig) 0,4 m²;
• houtstof afzuiginstallatie voor bovenstaande machines.

Restauratieatelier/onderzoeksruimte

Beschikt de instelling over restauratoren, dan zijn die doorgaans actief in een eigen restauratieatelier. Ze beschikken er over de nodige materialen en toestellen om verantwoord hun werk te kunnen doen.

Zo kan er bv. een aparte vernis/spuitruimte worden ingericht om collectiestukken te bewerken. Deze ruimte kan voor volgende activiteiten worden gebruikt:

• verf spuiten;
• vernis of afwerklagen aanbrengen, zowel gespoten als met de kwast;
• behandelingen waarbij met grotere hoeveelheden oplosmiddelen en spuitnevel wordt gewerkt.

Een dergelijke werkruimte vereist een hoge mate van luchtverversing en afzuiging. De luchtbehandeling in deze ruimte moet volledig gescheiden worden van de rest van het gebouw. Objecten bevinden zich niet langer dan enkele uren in deze ruimte, meer bepaald tijdens het vernissen met daarna eventueel een korte droogtijd en tijd om uit te dampen.

Wetenschappelijk medewerkers en studenten zijn gebaat met een onderzoeksruimte. Daar kunnen ze de collectiestukken gedetailleerd bestuderen en documenteren. Vaak moeten zij talrijke fragmenten of voorwerpen samen zien.

Doen

• Zorg voor voldoende ruimte voor instrumenten en ander werkgerei, depotmedewerkers, onderzoekers, studenten of vrijwilligers enz.
• Houd er rekening mee dat sommige objecten extra groot, zwaar of fragiel zijn. Neem de nodige maatregelen om hun manipulatie verantwoord te organiseren: goede hulpmiddelen, werkruimte voor ter hulp gesnelde collega's enz.
• Respecteer alle wettelijke voorschriften voor de veiligheid op het werk, de bescherming van het milieu enz.
• Voorzie alle aanwezige toestellen en werkgerei van de nodige handleidingen en leg hun bediening vast in duidelijke procedures.
• Voorzie de nodige ergonomisch verantwoorde werkstation en werktafels, indien nodig in de hoogte verstelbaar.
• Houd de werkateliers altijd net en overzichtelijk.
• Maak de werkateliers op regelmatige basis schoon. Geef ze een extra beurt onmiddellijk nadat u een opdracht hebt afgerond die veel vuil veroorzaakte.

Afwegen

• Bepaal onder welke voorwaarden bezoekers toegang krijgen tot de werkateliers.
• Weeg telkens af of u een bepaald werk beter zelf uitvoert dan wel uitbesteedt.
• Leg vast of derden al dan niet gebruik mogen maken van de werkateliers.
• Bepaal vooraf hoe de werkateliers ingeschakeld worden bij een noodgeval in de collectie: brand, watersnood enz.  

Laten

• Berg objecten nooit langdurig op in de werkateliers.
• Houd geen voorraden verpakkingsmateriaal, hout, behandelingsproducten en dergelijke bij in de werkateliers. Gebruik daarvoor de bergruimte.