Hoe werkt u duurzaam digitaal?

Digitale duurzaamheid is een zorg van elke organisatie die tijd en geld investeert in het maken en bewaren van digitale bestanden. Hoe houdt u op lange termijn uw digitaal en gedigitaliseerd erfgoed toegankelijk? Gelukkig zijn er enkele tools die u daarbij helpen. Ook is het goed om even stil te staan bij de ecologische duurzaamheid van onze groeiende digitale opslag.

De basis

Digitale gegevens zijn erg kwetsbaar en het verlies ervan komt meer voor dan u denkt: gegevens die per ongeluk gewist worden, bestanden die onleesbaar worden, besmetting door een virus, enz. Wie kan er tegenwoordig nog grote of kleine floppy's lezen? Toch werd dit medium in het verleden heel vaak gebruikt om gegevens op te slaan. En wat met al die bestanden die digitaal geboren zijn?

Foto: Markus Spiske via Pixabay

Werk van bij het begin duurzaam digitaal door te kiezen voor:

  • aanbevolen bestandsformaten, zoals pdf en TIFF;
  • een duidelijke mappenstructuur;
  • duidelijke bestandsnamen;
  • een scheiding tussen moederbestanden en kopieën voor gebruik;
  • software die toelaat om uw informatie te exporteren naar csv;
  • geautomatiseerde back-ups.

En bovendien:

  • toegangsrechten en plichten duidelijk af te spreken;
  • veilig om te springen met wachtwoorden;
  • uw bestanden regelmatig te testen op leesbaarheid en integriteit;
  • afspeelapparatuur voor oude dragers te bewaren en bedreigde digitale informatie tijdig te kopiëren.

Lees verder over standaarden voor registratie en digitalisering op de volgende pagina 'Welke standaarden volgt u?' en over het toekennen van rechten op de pagina 'Hoe start u met een collectiebeheersysteem?'. 

Evalueer uzelf met het Scoremodel

Het bekende spel Mijnenveger. Foto: Tornado0910 via Wikimedia Commons, BY SA 4.0

Het scoremodel van meemoo gidst u door het mijnenveld van digitale risico's en bedreigingen. Het resultaat is een rapport dat de sterke en zwakke punten van uw digitale huishouding in kaart brengt.

Waar mogelijk krijgt u ook aanbevelingen om risico's te verkleinen. Die worden gegroepeerd in zeven clusters.

Pak deze risico's stelselmatig aan. Tracht eerst voor elke cluster buiten de rode zone te geraken. Door enkele gerichte maatregelen kunt u de grootste bedreigingen vaak snel verhelpen. In een volgende fase kunt u minder urgente maatregelen nemen. Zo groeit de veiligheid van de digitale opslag stelselmatig, tot u een adequaat veiligheidsniveau bereikt.

Eerste hulp bij digitale duurzaamheid

De website Project TRACKS bundelt heel wat tips en handleidingen op maat van kleinere kunsten- en erfgoedorganisaties over het digitaal bewaren van uw archief. In dit filmpje hoort u alvast hoe u een digitale opruimdag kunt organiseren!


Ook de DigiGIDS@work van AMVB is een laagdrempelige handleiding voor digitaal archiefbeheer.

Ga stap voor stap verder met de Wegwijzer

Voor wie er grondiger werk van wil maken, ontwikkelde Digitaal Erfgoed Nederland (kortweg DEN) de Wegwijzer Duurzaamheidsbeleid. Alle aspecten die een rol spelen bij het duurzaam bewaren en ontsluiten van uw digitale collectie vindt u erin terug. Door vooraf over het hele proces na te denken kunt u risico's ondervangen of verkleinen, efficiënter omgaan met uw middelen en afgewogen keuzes maken. U kunt de Wegwijzer gebruiken om een duurzaamheidsbeleid uit te werken, maar ook om concreet te werken rond een van de tien aandachtsgebieden.

Is er een data-conservator in de zaal?

Bekijk voor uw organisatie wie welke verantwoordelijkheden en taken opneemt.

Al deze zaken vergen al snel technische expertise en een grondige kennis van informatiebeheer. Wanneer u op zoek gaat naar versterking op dit vlak of de huidige taken wil herformuleren, kan het Vlaamse beroepskwalificatieprofiel van de data-conservator misschien nuttig zijn. Het profiel beschrijft de nodige competenties en kennis en is complementair aan dat van de erfgoedregistrator, die natuurlijk ook een belangrijke bijdrage levert aan de digitale duurzaamheid van de collectieregistratie en het digitaal archief.

Hé, is dit wel ecologisch?

Ja, digitaal werken en archiveren spaart papier uit en redt daarmee bomen, maar elke digitale actie verbruikt natuurlijk wel energie. Daarnaast heeft ook de hardware die u gebruikt voor digitale interactie en opslag en de koeling van serverruimtes een bepaalde ecologische voetafdruk. Digitale archieven en hun toegankelijkheid blijven een kerntaak voor onze sector. Maar kan het ook met minder impact op het milieu?

Natuurlijk is het goed om te kiezen voor gezamenlijke digitale opslag en de energie die daarvoor nodig is te halen uit hernieuwbare bronnen, maar daarnaast zullen we ons verbruik ook binnen de perken moeten houden. De hoeveelheid digitale bestanden groeit immers steeds verder aan.

Een Nederlands pilootproject biedt alvast wat inspiratie en de collega's van Netwerk Digitaal Erfgoed werken gestaag verder op dat elan in de werkgroep GreenIT.