Boeken hanteren en verplaatsen
Een boek uit een rek nemen en verplaatsen: het lijkt zo alledaags dat we er soms niet bij stilstaan. Maar voor boeken in een erfgoedcollectie moeten we een andere routine aanleren. U kunt heel wat schade voorkomen door het zekere voor het onzekere te nemen en aandachtig te werk te gaan.
Voorbereiding
Bescherm eerst en vooral uzelf en het voorwerp:
- Beschikt u over een veilige werktafel en hulpmiddelen voor transport, zoals een ladder of kruk en (boeken)karretje?
- Is het nodig om handschoenen te dragen? Nitril handschoenen dragen de voorkeur weg. Draagt u geen handschoenen, zorg dan dat uw handen schoon blijven.
- Zijn sommige stukken kwetsbaar? Hebben ze extra bescherming nodig?
Hoe gaat u te werk? Hanteer en transporteer boeken volgens de algemene richtlijnen van de 8-stappenmethode.
Tips & trucs
- Vermijd druk op gevoelige en beschadigde onderdelen.
- Neem een boek uit een rek door zijn twee buren eerst een beetje naar achteren te duwen. Vervolgens kan u uw vingers aan weerszijden van de rug op de platten plaatsen. Zo voorkomt u dat de rug bovenaan gaat scheuren. Een zwaarder boek ondersteunt u meteen met één hand onderaan.
- Vul de lege ruimte in het rek eventueel op met een blok polyethyleenfoam, om doorzakken te voorkomen.
- Houd een boek horizontaal met twee handen vast en druk de twee platten zacht naar elkaar, zodat het boekblok gesloten blijft.
- Leg meerdere boeken in een stevige doos die u gemakkelijk kunt dragen, of op een karretje waarvan de wielen schokken en trillingen kunnen opvangen.
- Boekbanden met opliggende versieringen transporteert u het best apart. Breng eromheen een zacht bufferend materiaal aan (verhuiskussens, PE-foam, zuurvrij papier of noppenfolie).
- Stapel niet te veel: maximum wat u in uw handen kunt houden. Houd ook rekening met gewicht en conditie. Uiteraard ligt het zwaarste boek onderaan.
- Wees voorzichtig bij het openen van een boek. Leg een zachte ondergrond onder het boek, eventueel een kussen of een boekensteun voor grote of kwetsbare boeken. Forceer niet als bladen aan elkaar blijven kleven, of als u de rug of de binding hoort kraken.
Tijdelijke opslag
Bent u tijdens een verbouwing genoodzaakt om de boekencollectie elders op te slaan? Dan kan dat compact in stevige, waterdichte, stapelbare kisten met een platte bodem en een deksel. Dat zal de boeken beschermen tegen licht, stof, insecten, luchtverontreiniging en waterlekken.
- Bekleed de binnenwanden eventueel met een zachte beschermlaag.
- Let erop dat de kisten na het vullen nog gemakkelijk hanteerbaar zijn.
- Vul de gaten binnenin op met blokjes foam, rollen noppenfolie of verhuiskussens.
- Als u een depotruimte huurt, let dan op een aantal richtlijnen.
- Om de zes maanden hebben de boeken wel even nood aan ventilatie en een conditiecontrole.
Dit hoofdstuk werd geschreven door Tine Hermans, met medewerking van de Bibliotheek Hasselt-Limburg, Petra Vanhoutte en de vzw Vlaamse Erfgoedbibliotheken.
