Keramiek reinigen

Delphin Massier Franse gekleurde glazuren majolica mand, ca. 1900. Davidmadelena via Wikimedia Commons, CC BY-SA 4.0

Keramiek reinigen is een delicate onderneming. Hoe gaat u best te werk? En wat doet u beter niet?


Vraag de conservator en/of registrator naar bijzondere instructies en aandachtspunten

Wanneer?

  • Een belangrijke vuistregel: voorkom stof en (lucht)vervuiling en pak zo de oorzaak van het vuil aan. De meeste ongelukken gebeuren bij het manipuleren van objecten. 
  • Plan onderhoud in op gerichte momenten, wanneer het object op verplaatsing gaat of eenmaal per jaar in het depot. Vermijd afstoffen zoveel mogelijk. Met andere woorden: doe het niet vaker dan nodig.
  • Stel u altijd de vraag of het keramiekobject wel moet gereinigd worden. Wat zijn de risico’s?

Hoe afstoffen?

Vervuiling kan bestaan uit stof, vette en vuile vingerafdrukken, aarde, kalk- en/of zoutafzettingen, etensresten, olie, roet en oude restauraties. De aard van vervuiling en de sterkte van de hechting aan het keramiekoppervlak variëren sterk. Verwijdering van oppervlaktevuil van hooggebakken, geglazuurd keramiek levert over het algemeen geen problemen op. Als het oppervlak van het object echter een textuur heeft of onstabiel is, of als het object poreus is, is oppervlaktevuil moeilijker te verwijderen.

  • Voor behoudsmedewerkers wordt het reinigen beperkt tot het afstoffen van objecten. Behoudsmedewerkers krijgen een opleiding in het correct hanteren en afstoffen van keramiekobjecten.
  • Afstoffen wordt enkel toegepast bij vuil of afzettingen die niet sterk aan het oppervlak hechten en niet vettig zijn, op voorwaarde dat de conditie van het object het toelaat.
  • Zijn er instabiele gebieden aanwezig op het oppervlak van het object, zoals schilferende emails, loshangende glazuren of korrelige oppervlakken? Ga dan niet zelf aan de slag maar contacteer de conservator-restaurator.
  • Het is aan te bevelen om oppervlaktevuil in een vroeg stadium te verwijderen. Zo voorkomt u dat het in de poreuze scherf, in haarscheuren of barsten trekt.
  • Er is meer gevaar bij laaggebakken poreus keramiek dan bij hooggebakken keramiek. Laaggebakken keramiek is eveneens krasgevoeliger.
  • Voor het afstoffen gebruikt u best een antistatische droge doek (een zachte microvezeldoek).
  • Zorg dat de metalen omhulsels van borstels worden afgedekt met zeemleer of stof om onbedoelde mechanische schades aan het keramische oppervlak te voorkomen.
  • In het geval van een zeer groot object zonder delicate uitsteeksels, kunt u gebruikmaken van een museumstofzuiger met een zachte kop. Let erop dat u het oppervlak niet bekrast of loskomende fragmenten en schilfers niet mee opzuigt. Gebruik de stofzuiger daarom altijd op de juiste manier.
  • Gebruik handschoenen om contaminatie tegen te gaan. Vuil 'transporteert' u immers via de handen!
  • Gooi na afloop uw handschoenen weg of was ze grondig, net zoals de microvezeldoeken. Spoel borstels goed uit onder stromend water.

Niet voldoende?

  • Andere mechanische reinigingstoepassingen mogen, net als nat reinigen met water of andere reinigingsmiddelen enkel door een conservator-restaurator gedaan worden.
  • Porselein met een onderglazuurdecoratie, zoals het typische blauw-witte porselein, kunt u eventueel reinigen met behulp van een vochtige doek en een neutraal detergent. Het is belangrijk dat het object daarna goed droog wordt gemaakt met een droge doek. Vraag eerst raad bij de conservator: deze ingreep is zeker niet altijd onschuldig en is sowieso te vermijden bij objecten die poreus zijn, afschilferend glazuur hebben of voorzien zijn van een opglazuur of vergulding.
Adviseur behoud en beheer
T
02 213 10 86