Eerste hulp bij schade aan stenen voorwerpen

Steen met zoutuitbloei en afschilfering in een vochtig klimaat. © Anne-Cathérine Olbrechts

Hoe reageert u het best als u een stenen voorwerp hebt laten vallen? En hoe biedt u eerste hulp bij water- of brandschade? Tips over hoe u schade het best aanpakt, vindt u hier.

Breuk

Positioneren fragmenten resurrectiepaneel. © Linda Temmink/IPARC, België
  • Verzamel fragmenten, verpak ze afzonderlijk in Japans papier en berg ze samen op in een doosje of zakje met een label (objectnummer en naam). Een foto op de verpakking verkleint het risico op kwijtraken nog meer.
  • Is een object helemaal kapot? Contacteer dan zo snel mogelijk een restaurator en neem foto's van het ongeluk en de fragmenten. Dat kan helpen om de fragmenten later terug in elkaar te puzzelen. Verzamel de fragmenten zoals hierboven beschreven en probeer in zones te werken. Verzamel eerst de fragmenten die het dichtst bij het object liggen en werk zo verder naar buiten toe. Vermeld de manier waarop u de fragmenten hebt verzameld.
  • Loszittende delen fixeert u door Japans papier rond de breuk of het object te wikkelen. Met papiertape houdt u alles op zijn plaats. De tape plakt u niet vast op de steen.
Loszittende onderdelen. © Linda Temmink/IPARC, België
Gefixeerde delen met Japans papier na transport naar het restauratieatelier. © Linda Temmink/IPARC, België
  • Als het object door breuken in de sokkel niet meer stabiel staat, legt u het plat op een zachte ondergrond. Holtes ondersteunt u met Ethafoam® of dekens. Zorg dat het object niet kan rollen.
  • Verlijm afgebroken fragmenten niet zelf maar schakel een restaurator in.

Zoutuitbloei

Zoutuitbloei. © Anne-Cathérine Olbrechts
  • Maak een foto van de zoutuitbloei. Indien mogelijk noteert u de temperatuur en relatieve luchtvochtigheid.
  • Contacteer een restaurator en stuur de foto's en bijkomende informatie door. Vraag aan de restaurator of u de zouten met de stofzuiger mag verwijderen. Als het mag, verwijdert u de kristallen met een stofzuiger en een zachte borstel.
  • Monitor het object daarna en noteer het wanneer er nieuwe zouten op het oppervlak zijn.
  • Schakel een restaurator in als de zouten blijven terugkomen. Misschien moet het object verplaatst worden.

Schimmels en/of algen

Oppervlakteschimmels op steen. © Anne-Catherine Olbrechts

Roep steeds de hulp in van een restaurator.

Brand- en waterschade

  • Schade door brand en water kan door een snelle interventie beperkt worden. Door onmiddellijk een restaurator in te schakelen, kunt u voorkomen dat roet zich vastzet in de steen en later zeer moeilijk te verwijderen is. 
  • Na een brand laat u de objecten rustig afkoelen. Als er geen bluswater op een object is gekomen, hoeft er ook nadien niet met water te worden gewerkt. De plotselinge verandering in temperatuur (thermische schok) kan zorgen voor microbarsten en zelfs volledige breuken.
  • Voor waterschade geldt hetzelfde. Steen zuigt water op en dat water verplaatst vuil in de steen. Als de steen uitdroogt kunnen er lelijke vlekken en kringen ontstaan, die soms niet meer te verwijderen zijn. Een restaurator die onmiddellijk wordt ingeschakeld kan met kompressen het water en het vuil langzaam uit de steen trekken, waardoor er geen kringen ontstaan.
  • Een onbeschilderd nat object mag met een zachte doek afgedroogd worden door te deppen. Niet wrijven, want dan wrijft u vuil in de poriën. Gebruik geen warme lucht om het object droog te blazen: ook dat kan leiden tot thermische schokken.
Los stuk steen. © Anne-Cathérine Olbrechts
Los stuk steen. © Anne-Cathérine Olbrechts

Dit hoofdstuk werd geschreven door Linda Temmink voor Depotwijzer.be.

Adviseur behoud en beheer
T
02 213 10 86