Duurzaamheid is hét buzzword van deze tijd. Zowel bij de constructie van een nieuw collectiegebouw, als bij de herinrichting van een bestaande ruimtes is het belangrijk te kiezen voor duurzame bouwmaterialen en energieprincipes. Houd de ecologische voetafdruk zo klein mogelijk en zorg ervoor dat de energiekosten van het gebouw zo laag mogelijk zijn. Dit is een win-winsituatie voor het milieu én voor de instelling.

De Europese richtlijn energieprestatie van gebouwen, afgekort als EPBD (Energy Performance of Buildings Directive) verplicht dat alle nieuwe gebouwen vanaf 2021 bijna-energieneutraal (BEN) worden gebouwd. Voor alle nieuwe overheidsgebouwen geldt deze verplichting al vanaf 2019. Vertaald in de Vlaamse energieprestatie en binnenklimaatnorm (EPB), wordt het E-peil gebruikt om het energieverbruik van een woning of kantoor aan te geven. Hoe lager het E-peil, hoe energiezuiniger het gebouw.

Het EPB bepaalt dat:

• bij nieuwbouw het E-peil voor private woningen vanaf 2021 kleiner moet zijn dan E30, wat neerkomt op een bijna-energieneutraal (BEN) gebouw. Voor nieuwe overheidsgebouwen geldt deze verplichting al vanaf 2019.
• bij ingrijpende energetische renovatie het E-peil van gebouwen vanaf 2020 kleiner moet zijn dan E70.

Duurzame bouwmethode

De jongste jaren is heel wat expertise opgedaan met betrekking tot lage-energiebouw en passiefbouw, vooral op het vlak van woningbouw. Meer informatie over de specifieke criteria van deze twee bouwtypes vindt u op de website van het Vlaams Energieagentschap. Daar kunt u ook het E-peil berekenen. 

Ook voor een collectiegebouw is deze manier van bouwen nuttig, omdat de klimaatschommelingen in een luchtdicht en goed geïsoleerd gebouw minimaal zijn. Afhankelijk van de soort collectie die u in het gebouw bewaart, is er soms zelfs geen klimatisatiesysteem nodig. De temperatuur en luchtvochtigheid in het gebouw fluctueren dan licht, volgens de seizoenen. Hoewel een duurzame bouwmethode duurder is dan een traditionele, bespaart u zo heel wat kosten uit. Denk aan de energie- en onderhoudskosten van een klimaatinstallatie die dag en nacht draait.

Doen

• Zorg dat u een expert onder de arm neemt. Niet alle architecten en aannemers zijn vertrouwd met duurzaam bouwen Een architect met het certificaat 'energiebewust architect' heeft een stapje voor op anderen en kan u zonder twijfel doorverwijzen naar aannemers die vertrouwd zijn met deze bouwmethode.
• Ga met uw plan (nieuwbouw of renovatie) langs bij de milieuadvieswinkel. De medewerkers scannen het en geven aan wat nog beter kan. In sommige regio's is deze dienstverlening gratis. Kijk op de website voor meer informatie. Ook de Vlaamse provincies hebben elk een steunpunt voor duurzaam bouwen.
• Vraag premies aan bij de lokale of de Vlaamse overheid, of bij Infrax, Eandis enz. Voor nieuwbouw zijn er interessante premies voor wie lage-energiebouw of passiefbouw overweegt. Wie renoveert kan heel wat premies krijgen voor de aankoop van isolatie, zonneboiler, hoogrendementsglas enz. Ook lokale besturen geven vaak nog aparte premies, bijvoorbeeld voor de aanleg van een regenput, waardoor u het regenwater kunt recupereren.
• Kies voor groene energie. De Vlaamse provincies organiseren om beurt een groepsaankoop groene stroom, waardoor u als particulier en/of lokaal bestuur tegen een voordelig tarief van deze groene energie kan genieten.
• Kies voor duurzame bouwmaterialen. Waarom kiezen voor een Afrikaanse houtsoort als er even goede inlandse houtsoorten zijn, die door een thermische behandeling even sterk en onderhoudsvriendelijk zijn? Duurzame houtsoorten herkent u aan het FSC-label.

Afwegen

• Als passiefbouw om financiële of bouwtechnische redenen geen haalbare kaart is, ga dan voor een zo laag mogelijk E-peil.
• Bij renovatie is het vaak niet mogelijk het bestaande gebouw om te vormen tot een passiefbouw, omdat de verbouwing veel te duur zou worden. Probeer toch maximaal te isoleren en denk na over alternatieven, zoals zonnepanelen om uw energiekosten onder controle te houden.
• Een collectie bestaat vaak uit zeer uiteenlopende materialen, die niet allemaal even fragiel zijn. Het kan financieel interessant zijn te opteren voor een goed geïsoleerd gebouw zonder klimatisatiesysteem, met een klimaatbox voor de fragiele stukken. Op deze manier is het goede beheer van alle stukken verzekerd en lopen de kosten niet te hoog op.

Laten

Ga niet voor de goedkoopste eindfactuur, maar kies een architect en aannemers die hun vak onder de knie hebben. Wie voor een lage-energiegebouw of voor passiefbouw premies wil ontvangen van de Vlaamse overheid, moet eerst een blowerdoortest laten uitvoeren, zodat zwart op wit duidelijk is dat het echt om een luchtdicht (en dus energiezuinig) gebouw gaat. Als de aannemer de isolatie niet nauwkeurig heeft aangebracht, kunt u heel wat centen mislopen.