Elk gebouw staat in relatie tot zijn omgeving, of het nu om een bestaand gebouw of een nieuwbouwproject gaat. Het collectiegebouw kan daarbij een onderdeel zijn van een groter gebouwencomplex of site. Het kan een rijwoning of een losstaande entiteit zijn. Als collectiebeheerder hebt u daar niet altijd rechtstreeks invloed op. Een goed begrip van de omgevingsfactoren helpt alvast om hun invloed op de collecties te beperken.

Een bestaand gebouw als collectiegebouw (her)inrichten biedt bepaalde voordelen. Zo kan de invloed van bepaalde omgevingsfactoren in het gebouw makkelijk op voorhand gemeten worden. De (her)inrichting kan vervolgens op deze meetresultaten worden afgestemd. Structurele problemen met een bestaande locatie zijn dan weer moeilijker te verhelpen zonder ingrijpende aanpassingen.

Een nieuwbouwproject heeft in principe alles in zich om alle facetten van het collectiegebouw en zijn inplanting in de omgeving voorafgaand aan de realisatie correct te kunnen inschatten. Veel hangt daarbij af van de fase in het bouwproject waar u als collectiebeheerder bij betrokken wordt. Hoe vroeger u aan de (teken)tafel aanschuift, hoe beter. Hieronder een aantal concrete tips.

Doen

• Wees u bewust van de omgeving waar uw collectiegebouw is/wordt ingericht. Tracht daarbij zo veel mogelijk objectieve gegevens te verzamelen. Roep het advies in van bouwkundigen, interieurspecialisten, consulenten enz.
• Schat het plaatselijke klimaat correct in met de beschikbare gegevens. Een lokale amateur-weerkundige kan u ongetwijfeld aan de nodige informatie helpen. Of check de gegevens over het klimaat in uw gemeente op de website van het KMI.
• Bevindt uw collectiegebouw zich in overstromingsgevoelig gebied? Op het Geoloket van waterinfo.be vindt u voor elk perceel in Vlaanderen overstromingsgevaar- en risicokaarten terug.
• Ligt uw collectiegebouw in een omgeving met een bijzonder risico op extreme luchtvervuiling of industriële ongevallen? Ga op seveso.be zeker na of er in de buurt zogenaamde Seveso-bedrijven gevestigd zijn. Seveso-bedrijven zijn bedrijven voor de behandeling, de productie, het gebruik of de opslag van gevaarlijke stoffen (drempel 1 en 2).
• Gebruik aangepaste bouwtechnieken in gebieden met een verhoogd risico op aardbevingen en/of aardverschuivingen.
• Als verschillende functies van uw collectiebeherende instelling over meerdere gebouwen of ruimtes in gebouwen verspreid zijn, tracht er dan voor te zorgen dat ze niet al te ver van elkaar gelegen zijn. Clustering van functionele ruimtes (publiekswerking, logistiek en bewaring) kan u heel wat tijd en moeite besparen. Maak indien nodig een relatiediagram waarin de relaties tussen bepaalde functionele clusters en de nood aan nabijgelegen clusters worden geëxpliciteerd.

Afwegen

• Een locatie vlak bij een grote verkeersader biedt voordelen qua bereikbaarheid, maar let op de trillingen en de extra luchtvervuiling die het verkeer veroorzaakt.
• Schat het potentiële schaderisico door omvallende hoge bomen of masten op voorhand juist in.
• Onderzoek hoe de omgeving duurzaam ten dienste kan staan van het gebouw en de collectie. Wind en zonlicht kunnen worden benut om energie op te wekken. De ondergrond kunt u dan weer nuttig inschakelen om de binnentemperatuur energiezuinig te beheersen.

Laten

• Mijd terreinen met een onstabiele ondergrond, historisch vervuilde bodem of waterzieke gronden.
• Mijd militaire installaties, industriële sites, luchthavens of andere zones met een verhoogd veiligheidsrisico.
• Mijd erg afgelegen plaatsen. Die zijn doorgaans moeilijker bereikbaar voor de medewerkers. Ook de transportkosten van collectiestukken lopen hierdoor snel op. Zo'n ligging verhoogt bovendien de reactietijd van de hulpdiensten bij een eventuele calamiteit. Tot slot is er ook onvoldoende sociale controle wat het risico op diefstal en/of vandalisme verhoogt.
• Weer plantengroei die reikt tot vlak tegen het collectiegebouw. Zo werpt u een extra barrière op tegen schadelijke dieren, groot en klein, die mogelijk de weg naar uw collectie kunnen vinden.
• Neem geen bestaande ruimtes in gebruik zonder dat u over voldoende middelen beschikt om in functie van verantwoord collectiebeheer de invloed van de omgevingsfactoren te temperen.