Ename – Vijf jaar proefproject archeologiedepot – Provinciaal Erfgoedcentrum Ename (provincie Oost-Vlaanderen)
Thema
beveiliging
collectiemanagement
calamiteiten
conservatie en restauratie
duurzaamheid
publieksbegeleiding
informatiebeheer
bewaren, verpakken en transporteren
vrijwilligerswerking
Aard collectie
Archeologisch erfgoed, waardevol onroerend erfgoed, archief en documentatie, religieus erfgoed
Context
- Voorgeschiedenis en aanleiding project: zie artikel bij downloads.
- Infrastructuur bestond reeds: Erfgoeddepot in het Provinciaal Erfgoedcentrum in Ename (voltooid in 2008, operationeel sinds 2012).
- Sinds 2008 nam de provincie een regiefunctie op in de ontwikkeling van een regionaal depotbeleid voor het roerend erfgoed.
- Een uitbreiding voor archeologisch en ander onroerend erfgoed van het depot en de bestaande provinciale depotwerking was evident.
Doel
- Uitbouw en inrichting van een depot dat een goede ex situ bewaring, beheer en ontsluiting van archeologisch erfgoed garandeert (later uitgebreid naar onroerend erfgoed).
- Aftoetsen van:
- de algemene kwaliteitscriteria voor onroerenderfgoeddepots in afwachting van een algemene Vlaamse regeling;
- specifieke criteria per materiaalcategorie.
- Uitwerken van jaarlijkse opdrachten via een resultaatsverbintenis en jaarverslag. Dit resulteerde in concrete aanbevelingen en verschillende publicaties.
Timing
Januari 2012 tot december 2016
Budget
Jaarlijkse subsidie van € 250.000 (laatste 2 jaar verminderd tot € 225.000) + eigen middelen.
Aantal medewerkers
2 volt. projectmedewerkers (depotconsulenten), 2 volt. onthaal- en depotassistenten, medewerkers directie Cultuur met variabel prestatieaandeel (bv. communicatie- en publieksmedewerker, erfgoedconsulent archeologie, adm. medewerker), 6-tal vrijwilligers.
Externe hulp
- Oost-Vlaams netwerk onroerenderfgoeddepots,
- Vlaams depotnetwerk,
- Denkgroep Archeologische Collecties,
- provinciale depotconsulenten,
- conservatiespecialisten,
- PACKED vzw.
Gebruik richtlijnen of standaarden
- Verschillende internationale standaarden en leidraden: zie publicaties.
- SPECTRUM-N
- ICOM-CC
- ARCHES: The Standard and Guide to Best Practice in Archaeological Archiving in Europe
- A. Cools, Inpakken, een kunst. Het verpakken van archeologische vondsten, VIOE Handleidingen 01, 2009.
- Code van Goede Praktijk voor Archeologie en Metaaldetectie, versie 2.
Concrete aanpak
Opdracht proefproject werd geïntegreerd in de provinciale depotwerking:
- oprichting netwerk Oost-Vlaamse depothouders met archeologische collecties (klankbord);
- oprichting netwerk onroerenderfgoeddepots (later Vlaams depotnetwerk);
- partner Depotwijzer.be (redactielid, inhoudelijke inbreng);
- nulmeting Oost-Vlaanderen 2012 via enquête om zicht te krijgen op de belangrijkste knelpunten;
- beantwoorden van adviesvragen;
- plaatsbezoeken en benchmarks (gluren bij de buren);
- screenen en formuleren van aanbevelingen over de Vlaamse regelgeving (Onroerenderfgoeddecreet en uitvoeringsbesluit, Minimumnormen en Code van Goede Praktijk voor Archeologie en Metaaldetectie);
- uittesten van alle erkenningscriteria onroerenderfgoeddepots nieuwe regelgeving met als proeftuin de onroerenderfgoedcollecties in het Erfgoeddepot;
- gastlessen depotwerking aan universiteiten, infosessies over depotlandschap en deponeringsproces aan erfgoedconsulenten en archeologische bedrijven;
- organisatie van workshops, vormingen, lezingen in verband met depotwerking en conservatie voor de sector;
- uitbreiding groepsaankoop verpakkingsmaterialen voor archeologische collecties;
- ...
Evaluatie
+ Kruisbestuiving onroerend en roerend erfgoed zowel op vlak van beheer en behoud in één enkel Erfgoeddepot als op het vlak van depotwerking zorgt voor een geïntegreerde aanpak, efficiëntie en kennisdeling.
+ Depotwijzer.be is een platform voor zorg voor ALLE ERFGOED zonder onderscheid tussen roerend of onroerend (overzicht diverse regelgeving depots, depotwerking, behoud en beheer, registratie, enz.) en bijgevolg kan ELKE ERFGOEDZORGER op deze website terecht.
+ Snelle inhaalbeweging onroererenderfgoeddepots (t.o.v. cultureel-erfgoeddepots).
+ Gebruiksklare instrumenten voor de sector en praktijkgerichte aanbevelingen.
+ Realistische, maar toch ambitieuze criteria voor de erkenning als onroerenderfgoeddepot.
+ Een gedragen depotnetwerk.
- Zware administratie omwille van jaarlijkse rapportage (2 à 3 maanden/jaar).
- Weinig concrete feedback op behaalde resultaten.
Aanbevelingen
- Er is nood aan professionele depotvoorzieningen voor erfgoedcollecties die tijdelijk ex situ bewaard moeten worden (wegens verbouwingswerken, verhuisbewegingen, calamiteiten, enz.).
- De beleidsdomeinen cultureel erfgoed en onroerend erfgoed hebben elk een eigen depotbeleid. Het zou opportuun zijn om die meer op elkaar af te stemmen, ook wat erkenningscriteria en -procedures betreft. Het in kaart brengen en op elkaar afstemmen van de depotprofielen van de verschillende instellingen kan helpen bij een efficiënte depotwerking voor heel Vlaanderen.
- Zorg en maatregelen voor het behoud van archeologisch erfgoed worden het best zo vroeg mogelijk in het archeologisch proces ingepland en alle actoren dienen hiervan op de hoogte te zijn. Het stroomlijnen van het deponeringsproces, het afstemmen van hoe (bv. verpakkingswijze) archeologische ensembles overgedragen worden aan erkende onroerenderfgoeddepots, en duidelijke selectierichtlijnen verdienen aandacht.
- Er moet ook specifiek worden ingezet op het archiveren van digitale onderzoeksdocumenten en de problematiek van digitale duurzaamheid.
- Elke speler binnen het archeologisch proces dient zich bewust te zijn van de rol die hij/zij kan spelen. Hoofdzaak is passieve conservering: het zoveel mogelijk beperken van informatieverlies en verval van archeologische voorwerpen. Bewustmaking en informatieverstrekking kunnen helpen om een juiste inschatting te maken. Advies, studie- en contactdagen, handleidingen en cursussen kunnen daarin een belangrijke rol spelen.
Contactgegevens
URL
