Gent – Dekoloniseer mijn stad – Vredeshuis i.s.m. verschillende stakeholders
Op 24 april 2019 neemt de Gentse gemeenteraad het volgende besluit:
“Deze vraag van Gentse burgers kadert in het bredere maatschappelijke debat over de koloniale geschiedenis en de impact van de koloniale erfenis op de relaties tussen mensen van verschillende afkomst in de huidige samenleving. Ook de VN-werkgroep ‘Experts on People of African Decent’ dringt alleszins aan op meer erkenning van de ware omvang van het geweld en het onrecht van de kolonisatie.” (Besluit 2019_VVB_00027 Naamsverandering Koning Leopold II-laan).
Het schepencollege geeft opdracht om een participatief traject op te zetten met Gentenaars om na te denken over hoe we omgaan met ons koloniale verleden. Dit traject kan leiden tot aanbevelingen over o.a. eventuele straatnaamwijzigingen.
Het doel van het traject was om beleidsaanbevelingen te formuleren over hoe Gent met het koloniale verleden kan omgaan.
Levuur werd ingeschakeld om de participatieve bijeenkomsten in stedelijke context te begeleiden.
Er werd beslist om een participatief traject te lopen met verschillende stakeholders, waaronder de UGent, mensen uit de Afrikaanse diaspora, actiegroepen, etc. Het traject verliep op basis van voortschrijdend inzicht en in samenspraak met de deelnemers aan het traject. Welke stappen het traject precies zou doorlopen of wat het eindresultaat moest zijn, lag niet op voorhand vast.
Alvorens te starten, werd er een longlist met honderden namen aangelegd die in aanmerking kwamen om het traject mee te lopen. Er werd beslist om in zee te gaan met mensen die 'sinds jaar en dag' bezig zijn met dekolonisatie om zo een ‘safe space’ te creëren.
Eerste bijeenkomst op 14 november 2019
Tijdens deze eerste sessie stond de volgende vraag centraal: ‘Wat is voor u een gedekoloniseerde stad?’. Een breed geformuleerde vraag om de deelnemers breed te laten denken. Een kleine, heel gericht uitgenodigde groep van vijftien deelnemers nam deel aan deze eerste sessie. Het was een bewuste keuze om het aantal zo laag te houden. Bij die eerste bijeenkomst was het immers cruciaal dat bepaalde stemmen, die vaak minder gehoord worden, voldoende ruimte kregen. Het gaat dan o.a. om mensen met een Afrikaanse herkomst.
Tweede bijeenkomst op 20 februari 2020
Tijdens de tweede sessie werd er verdergewerkt op wat uit de eerste sessie uit de bus kwam. De deelnemers, de groep van vijftien aangevuld met andere mensen uit de longlist, dachten na over gewenste veranderingen binnen de clusters die uit de eerste bijeenkomst naar voren kwamen, met name:
- Publieke ruimte
- Onderwijs & educatie
- Antiracisme
- Vertegenwoordiging
- Internationaal beleid
Meer specifiek werd er naar beleidsaanbevelingen toegewerkt.
Derde bijeenkomst op 22 september 2020 (oorspronkelijk gepland op 5 mei 2020 maar uitgesteld wegens COVID-19)
Tijdens de derde bijeenkomst konden de deelnemers de inhoud voor een laatste keer verrijken en/of herformuleren. Er waren stadsmedewerkers van verschillende diensten aanwezig om informatie te geven over wat de stad reeds doet/plant te doen.
In totaal namen 75 mensen deel aan minstens een van de drie bijeenkomsten, medewerkers van Stad Gent niet meegerekend. Deze bijeenkomsten resulteerden in een rapport met aanbevelingen om de stad te dekoloniseren (zie onderaan deze fiche).
Drie vergaderingen maken echter nog geen participatief proces. Uit de deelnemers aan de eerste twee vergaderingen vormde zich een kleinere groep van vrijwilligers die aangaven meer tijd te willen besteden aan het traject. In de loop van anderhalf jaar kwam deze kleinere groep zo’n 40 keer samen. Zij deden heel wat voorbereidend werk en gaven ook mee vorm aan de tweede en derde bijeenkomst.
In een vierde (digitale) bijeenkomst op 21 januari 2021 gaven leden van het schepencollege een eerste reactie op het rapport.
Zie ook: tijdslijn traject 'dekoloniseer mijn stad', onderaan deze fiche.
Het gemeenteraadsbesluit bepaalde dat ook de stadsdiensten betrokken moesten worden. Er bestond echter de vrees dat ze het proces te veel zouden sturen. Daarom werd gekozen voor deze werkwijze:
- In het voorjaar van 2020 maakte het Team internationale solidariteit een mapping van de betrokken stadsdiensten (ref. de clusters die naar voren kwamen). Zij werden geïnformeerd over het traject en geconsulteerd over de aanbevelingen. Zo kon elke stadsdienst aangeven welke acties al ondernomen werden en welke nog op stapel staan.
- Het traject kruiste het proces van de opmaak van de beleidsnota’s. Bepaalde stadsdiensten (personeel en gelijk kansen) grepen het traject aan om wat er al op tafel lag aan aanbevelingen in de mate van het mogelijke mee te nemen in hun beleidsnota.
Black Lives Matter (BLM), de beweging die n.a.v. van de dood van George Floyd op 25 mei 2020 wereldwijd voet aan de grond kreeg, werkte als een katalysator voor het project. COVID-19 daarentegen vertraagde het traject (o.a. uitgestelde bijeenkomst).
Als gevolg van dit traject besloot het Gentse stadsbestuur op 9 september 2021 om de naam van de Leopold II-laan te veranderen in de Floraliënlaan. Kanttekening hierbij: de aanbeveling van de deelnemers (ref. Rapport ‘Dekoloniseer mijn stad') was om de naam van de Leopold II-laan te wijzigen naar Lumumbalaan. Hier werd niet op ingegaan. Wel werd beslist om de naam van de Leopold II-laan te wijzigen naar Floraliënlaan en werd herbevestigd dat de Stad, indien zich een goede locatie aandient, een plein of straat zal vernoemen naar Patrice Lumumba.
De grondige evaluatie moet nog gebeuren.
- Leg formeel vast wat de rol en het mandaat is van elke deelnemer. Context: er was besloten om een traject in de luwte te lopen en het op een organische manier vorm te laten krijgen. BLM en de daaropvolgende reactie van het weghalen van het borstbeeld van Leopold II in het Zuidpark op 30 juni 2020, zorgde echter voor een spotlight op het proces. Toen bleek de weinig formele manier van werken zijn grenzen te hebben en te weinig bescherming te bieden voor de deelnemers. Er kwamen heel wat vragen vanuit de gemeenteraad, naar wie die deelnemers precies waren. Net omdat de thematiek zo gevoelig is en het engagement zo groot, is het van belang om de deelnemers te wijzen op mogelijke vragen m.b.t. openbaarmaking van hun deelname.
- Een participatief proces vraagt een groot engagement van de deelnemers. Denk op voorhand na welke ‘beloning’ je daartegenover wil plaatsen en communiceer daarover.
Els Yperman, els.yperman@stad.gent
