Tremelo - Tijdelijke opslag collectie n.a.v. herinrichting - Damiaanmuseum
Ter voorbereiding van de verbouwing van het Damiaanmuseum werd de museumcollectie ingepakt, verhuisd en opgeslagen. Ze bestaat uit de volgende types objecten:
- volkskundig: voorwerpen uit het geboortehuis van Pater Damiaan;
- religieus: de 'erfenis' van Pater Damiaan: voorwerpen die hij gebruikte op Molokaï;
- kunst- en cultuurhistorisch: kunstwerken i.v.m. Pater Damiaan, o.m. een portret door Felix De Boeck;
- etnografisch: voorwerpen van de Hawaiiaanse en andere Polynesische eilanden.
De collectie in optimale omstandigheden bewaren tot het museum begin 2016 opnieuw de deuren opent.
- Museumconsulenten provincie Vlaams-Brabant: Rebecca Schoeters en Jürgen Vanhoutte: inhoudelijke ondersteuning, keuze van verpakkingsmateriaal, groepsaankoop verpakkingsmateriaal.
- Textielrestaurator Joke Vandermeersch: verpakken van textiel en fragiele etnografische objecten.
- Conservator-restaurator polychrome objecten Toon Van Campenhout: conservatie en verpakking altaar en lijkkist, advies voor de verhuizing van grote objecten.
- Bedrijf Mobull: fabricage van de transportkist voor de lijkkist.
- Technische dienst gemeente Tremelo: transport.
- Gemeente Tremelo: ter beschikking stellen van magazijn.
- Dienst Kunstpatrimonium KU Leuven: ter beschikking stellen van magazijn voor grote stukken.
Toen begin 2013 duidelijk werd dat op middellange termijn de inboedel van het Damiaanmuseum moest worden ingepakt en opgeslagen, werd deze taak spontaan toegewezen aan de medewerkers van het Damiaancentrum in Leuven. Zij hadden in 2006 de museumcollectie geïnventariseerd en stonden sindsdien in voor het beheer ervan. Tegelijkertijd beloofde de gemeente Tremelo een aangepaste en geklimatiseerde opslagplaats ter beschikking te stellen en te zorgen voor het transport van de collectie. De paters der Heilige Harten, eigenaars van de museumcollectie, stonden in voor de kosten van het verpakkingsmateriaal, de loonkosten van de medewerkers en waar nodig de betaling van externe experts.
Procedure en stappenplan
Aangezien de medewerkers van het Damiaancentrum geen ervaring hadden met een dergelijk groot project, werd een beroep gedaan op de museumconsulenten van de provincie Vlaams-Brabant voor advies en ondersteuning. In overleg werden de volgende beslissingen genomen:
- De medewerkers van het Damiaancentrum waren enkel verantwoordelijk voor het inpakken en verhuizen van de museumcollectie. De verhuizing van de kantoren en de museumwinkel viel ten laste van de museumgidsen.
- Er werd beslist geen beroep te doen op de bestaande gidsengroep voor het inpakken en verhuizen van de collectie. Wel zou voor een aantal 'moeilijke' voorwerpen een beroep gedaan worden op externe professionele hulp.
- Er werd geen selectie gemaakt. Het ontwerp voor het nieuwe museum stond nog niet vast en dus was nog niet duidelijk welke voorwerpen al dan niet opnieuw getoond zouden worden. De niet zeer uitgebreide collectie kon in haar geheel worden opgeslagen. Tal van voorwerpen ontlenen hun waarde en betekenis enkel aan het feit dat ze deel uitmaken van de collectie.
- Met het oog op de veiligheid tijdens het transport en de opslag werd ervoor geopteerd de voorwerpen zoveel mogelijk te verpakken en ze niet in rekken op te bergen.
- Omdat de eigenlijke verhuizing door een externe partner werd uitgevoerd (de technische dienst van de gemeente Tremelo) werd ervoor geopteerd eerst alle voorwerpen in te pakken en daarna alles in een kort tijdsbestek te verhuizen (met uitzondering van enkele grotere voorwerpen die niet in het depot van de gemeente ondergebracht kunnen worden).
De museumconsulenten gaven ook advies over het verpakkingsmateriaal en het depot:
- Op basis van de inventaris werden objecten gesorteerd per type (bv. voorwerpen in hout, steen, metaal, textiel). Per type werd gekozen voor aangepast verpakkingsmateriaal (bv. een bepaald type kartonnen doos of euronormbak).
- In de etnografische collectie kregen enkele topstukken een aangepaste verpakking.
- De klimatologische omstandigheden in het depot werden vooraf geëvalueerd en goedgekeurd.
Knelpunten
De meeste kleine tot middelgrote voorwerpen stelden weinig tot geen problemen m.b.t. verpakking, verhuizing en opslag. Voor een aantal voorwerpen werd een beroep gedaan op gespecialiseerde vakmensen.
- Fragiel religieus textiel en etnografische voorwerpen in haren, veren of plantaardige vezels: de textielrestaurator koos het verpakkingsmateriaal en zorgde voor de verpakking. Hij werd geassisteerd door de leden van het projectteam.
- Vijf grote voorwerpen:
- wandtapijt: opgerold en ingepakt, samen met de textielrestaurator;
- kahili's (Hawaiiaanse ceremoniële vederbossen): ingepakt, samen met de textielrestaurator;
- altaar: conservatiebehandeling door de conservator-restaurator polychrome objecten, in het depot van de dienst Kunstpatrimonium KU Leuven;
- lijkkist: op maat gemaakte transportkist door het bedrijf Mobull; conservatiebehandeling door de conservator-restaurator polychrome objecten, in het depot van de dienst Kunstpatrimonium KU Leuven;
- maquette: aangepaste verpakking, zelf vervaardigd.
Goede ondersteuning
Dankzij de goede ondersteuning van de museumconsulenten en de specialisten was het niet nodig dat de leden van het projectteam een extra vorming volgden. De ervaring bij het inpakken van het religieuze textiel aan het begin van de operatie en de tips die de textielrestaurator meegaf, wierpen hun vruchten af bij het inpakken van de rest van de museumcollectie.
Dankzij de goede voorbereiding en de hulp van externe specialisten is het inpakken en verhuizen zonder noemenswaardige problemen verlopen.
De vooropgezette timing werd niet gehaald. Aangezien er van in het begin voldoende tijd ingepland was voor deze operatie, leverde dat geen problemen op.
- Stel een goede planning op.
- Maak een plaatsingslijst met aanduiding van de gewenste verpakking per voorwerp.
- Aarzel niet een beroep te doen op specialisten voor advies en hulp.
Ruben Boon en Patrik Jaspers, Damiaancentrum, Sint-Antoniusberg 5, 3000 Leuven, 016 31 63 68, info@damiaanvandaag.be, www.damiaanvandaag.be
