Persoonlijk archiveren? Wacht niet af!

Het digitale erfgoed van morgen is slechts een van de vele uitdagingen waar erfgoedinstellingen mee geconfronteerd worden. Hoe zullen archieven en musea erin  slagen om uit de ontelbare bits en bytes aan foto’s, video, blogs en documenten een representatieve selectie te maken, zodanig dat toekomstige onderzoekers en erfgoedwerkers kunnen beschikken over bronnen over het dagelijks leven in de eenentwintigste eeuw?

Alles in de collectie opnemen is door de schaalgrootte gewoonweg onmogelijk, om nog maar te zwijgen over het toegankelijk en doorzoekbaar maken van al dat materiaal. Wie denkt dat deze digitale stormvloed louter bestaat uit digitaal geboren objecten heeft het goed mis. We worden immers de laatste tijd om de oren geslagen met aanbiedingen van goedkope en handzame apparatuur om analoog materiaal om te zetten naar digitale bestanden. Particulieren kunnen nu zonder veel moeite het digitaliseren van hun foto’s en documenten (platte stukken) uitbreiden naar video’s, dia’s, audiocassettes en grammofoonplaten. Dé oplossing voor de dozen met reisdia’s uit de jaren zeventig en tachtig, de schoenendoos met audiocassettes vol interviews, afgenomen bij het maken van een licentiaatsverhandeling en de kast vol VHS-video's met beelden van uit de hand gelopen familiefeesten die al jaren onaangeroerd bleven en zelfs verloren dreigden te gaan.

Afwachten is hier zeker geen optie. Collectiebeherende erfgoedinstellingen en ‘intermediairen’ (erfgoedcellen, expertisecentra, koepelorganisaties) moeten proactief aan de slag gaan. Veel mensen weten niet hoe ze hun persoonlijke digitaal materiaal moeten beheren. Het wordt opgeslagen op allerlei dragers en platformen met de bedoeling er ooit wel eens orde in te scheppen. Er is weinig informatie beschikbaar waar mensen kunnen leren hoe ze best met hun persoonlijk digitaal geheugen omgaan.

De expertise over digitaliseren en archiveren die aanwezig is bij erfgoedinstellingen zou voor veel mensen als zéér nuttig worden ervaren. De uitdaging voor de erfgoedsector ligt echter in het bereiken van het brede publiek en het vertalen van de aanwezige kennis naar bruikbare vuistregels die iedereen in zijn of haar dagelijks leven kan toepassen. In dit opzicht hebben archivarissen zelfs een stapje voor op andere erfgoedcollega’s. Een archivaris is een actieve speler in het documentbeheer, die al ingrijpt bij het creëren en structureren van documenten. Hiervoor moet hij, soms argwanende, administraties overtuigen over de noodzaak van het werken volgens de regels van de kunst én zijn archivalisch vakjargon vertalen naar een voor leken verstaanbaar discours.

Inspiratie over acties rond persoonlijk archiveren kunnen erfgoedinstellingen halen op de website van de Library of Congress. In de eerste plaats wil de Library of Congress het publiek bewust maken van het belang van het archiveren van het persoonlijk digitaal archief. De website bevat filmpjes en laagdrempelige documenten waarin eenvoudige tips worden gegeven over het beheren van digitale foto’s, audio, video, e-mail, documenten en websites. Jaarlijks organiseert de Library of Congress ook de Personal Digital Archiving Day, een publieksevenement met lezingen, workshops en stands waar bezoekers aan de bibliotheekmedewerkers informatie kunnen vragen over het beheren van hun digitale objecten. Voor  de lokale archieven en openbare bibliotheken stelde de Library of Congress de Personal Digital Archiving Day Kit samen. Het is de bedoeling dat archieven en bibliotheken met deze online handleiding zelf een Personal Digital Archiving Day kunnen organiseren.

Bart De Nil