In Vlaanderen en Brussel staat er heel wat te gebeuren met het oog op 100 jaar Wapenstilstand. In een reeks van drie artikels maakt FARO voor u een overzicht van enkele opvallende projecten die ons zijn gemeld. Beginnen doen we met een aantal WOI-projecten op maat van kinderen en jongeren.

Meerstemmigheid: zeg het bloemen

Traditioneel spelden we een klaproos op tijdens Wapenstilstand. Maar wist u dat de klaproos niet de enige ‘herdenkingsbloem’ is? Tijdens de Eerste Wereldoorlog stuurden Belgische soldaten een madelief naar het thuisfront. In Frankrijk staat de korenbloem symbool voor de herinnering aan WOI. In Duitsland is het dan weer het vergeet-mij-nietje. Deze verschillende herdenkingsbloemen vormen de aanleiding voor een educatief project tussen de erfgoedvereniging Het GenOOtschap en de cultuurdienst van Hoboken (Antwerpen) met enkele basisscholen. De voorbije weken kregen schoolkinderen uitleg bij de verschillende herdenkingstradities en maakten ze zelf papieren herdenkingsbloemen. Op 11 november leggen zij deze bloemen neer aan het heldenmonument op de begraafplaats. De format is eenvoudig, maar goed gevonden. Want via de verschillende herdenkingsbloemen komen de kinderen in contact met zowel het Belgische als het Duitse, Franse en Britse perspectief op de Eerste Wereldoorlog. Een mooi en meerstemmig verhaal dus.

Bloemen staan ook centraal in het grootschalige herdenkingsproject Dodendraad Leeft, een initiatief van de Nederlandse stichting Verhalis. In de week van 9 oktober plantten honderden schoolkinderen uit België en Nederland krokusbollen waar vroeger de Dodendraad stond. Dit gebeurde onder meer in Hamont-Achel (Limburg). De kinderen mochten er niet enkel planten, ze namen ook deel aan verschillende leer- en doe-activiteiten over de Eerste Wereldoorlog. Zo ontmoeten ze de schrijver van het boek Achter de Draad en kregen een rondleiding in het Smokkelmuseum. Ook in Oost-Vlaanderen en West-Vlaanderen staan er al tal van activiteiten gepland rond de dodendaad. Het overzicht vindt u hier.

Geknipt voor kinderen. Zeg het met prenten

Vanaf 7 november kan u in het Liberaal Archief/Liberas terecht voor de tentoonstelling Geknipt voor Kinderen, over prentkunst tijdens de Eerste Wereldoorlog. Voor deze tentoonstelling ontwikkelde het archief een educatief pakket voor leerlingen van de lagere school en het eerste jaar middelbaar onderwijs. In de workshops maken leerlingen kennis met een archief en krijgen ze een rondleiding doorheen de tentoonstellingen. Voor de verschillende graden heeft het archief andere formules uitgewerkt. Voor de tweede graad lagere school ligt de focus op beleving en het anekdotische. De derde graad krijgt meer informatie over het verloop van de oorlog. De leerlingen van de eerste graad secundair onderwijs gaan dan weer dieper in op het verloop van de oorlog en de functie van prenten en propaganda voor de oorlogsvoering. Met alle groepen wordt beeldend en creatief aan de slag gegaan.

Op de vlucht in Laarne

Een heel ander aanbod voor leerlingen uit het basisonderwijs vinden we in Laarne (Oost-Vlaanderen). De Vereniging voor Lokale Geschiedenis droomde al langer van een interactief project voor kinderen. Ze zocht en vond een partner in de gemeentelijke Dienst Vrije Tijd en Jeugd. Samen trokken ze met een reeks voorstellen naar de vijf scholen in Laarne en deelgemeente Kalken. En met succes. De samenwerking resulteerde niet enkel in een leskoffer, maar ook in een heuse inleeftocht voor kinderen uit de derde graad van het basisonderwijs. Op 10 oktober lieten 40 acteurs en figuranten de leerlingen onderdompelen in de sfeer van de Groote Oorlog. Tijdens een vier kilometer lange tocht ondervonden ze hoe het was om te vluchten voor de Duitse bezetter. Onderweg kregen ze een speech van de burgemeester, werd hun oorlogspaspoort gecontroleerd door een Duitse patrouille, bezochten ze een veldhospitaal en een voedselbedeling. De meeste verhalen die gebracht werden, hadden zich daadwerkelijk in de gemeente afgespeeld.

Voor een kleine gemeente als Laarne kon dit project enkel slagen door de hechte samenwerking tussen het gemeentebestuur, de scholen en verschillende verenigingen. Zo leverde de Vereniging voor Lokale Geschiedenis de historische informatie. Luc Pauwels bood zich aan als regisseur, zocht acteurs en figuranten en schreef het scenario. Lokale handelaars leverden attributen, jeugdverenigingen leenden dan weer tenten en kookmateriaal uit. Ook andere lokale verenigingen droegen hun steentje bij, door onder meer voedselbedeling of door met ezeltjes mee te lopen.

Kinderen aan zet. Herinneringseducatie

In de basisschool Omer Wattez in Maarkedal (Oost-Vlaanderen) gingen schoolkinderen zelf aan de slag met de Eerste Wereldoorlog. Onder het devies “het verleden mogen we nooit vergeten”, maakten de leerlingen een eigen WOI-tentoonstelling.

Voor dit project kreeg de school een subsidie van het Fonds Aurore Ruyffelaere, dat wordt beheerd door de Koning Boudewijnstichting. Op basis van dit fonds zijn er in 2017 verschillende educatieve projecten gesubsidieerd in Oost- en West-Vlaamse scholen. In Poperinge bijvoorbeeld maakten schoolkinderen een tentoonstelling van kunstwerken en vredespoppetjes. In Wijtschate verwerkten leerlingen het verhaal van een 12-jarige vluchteling in WOI tot een multimediaal toonmoment. Het Atheneum van Veurne integreerde WOI in alle vakken. De leerlingen bezochten het In Flanders Fields Museum en allerhande oorlogsrelicten in de Westhoek. In mei 2018 organiseerden ze een herdenkingsmoment op de markt van Veurne onder muzikale begeleiding van een leerkracht muziek.

Het Fonds Aurore Ruyffelaere wil herinneringseducatie op de agenda plaatsen en projecten over dit thema ondersteunen. Eind augustus lanceerde de Koning Boudewijnstichting een nieuwe projectoproep naar Oost- en Westvlaamse scholen. Meer info vindt u hier.

Wordt vervolgd …

Tot zover deze eerste blog in een reeks van drie. In de week van 7 november maken we een overzicht van enkele bijzondere projecten in het teken van vrede. In de week van 3 december publiceren we een blog over projecten over de heropbouw.

Werkt u aan een interessant project over een van deze thema’s dat ook inspirerend kan zijn voor andere erfgoedorganisaties in Vlaanderen? Signaleer het ons! Dan nemen we het graag op in een volgend blogbericht.

Foto: Inleeftocht in Laarne (c) Gemeente Laarne