Rond 1900 telde bijna elk dorp minstens één wagenmaker. Zeventig jaar later sloot de laatste nog actieve wagenmaker van Vlaanderen definitief de deuren van zijn atelier. Een rijke geschiedenis vol vakkennis, familiebedrijven en lokale verbondenheid werd voorgoed afgesloten. Tot vandaag, want om de wagenmaker opnieuw een plekje te geven in ons collectief geheugen is er nu De Wagenmakerij in Vlaanderen, een project van Collectie Bulskampveld.

Onderzoek doen naar de wagenmakerij is eigenlijk onderzoek doen naar de kern van de Collectie Bulskampveld. Deze landbouw- en ambachtencollectie wordt beheerd door het Centrum voor Agrarische Geschiedenis (CAG). Een kwart van de 8.500 objecten in de collectie is verbonden met het verdwenen ambacht van de wagenmakerij. Een ideaal startpunt dus voor een diepgaande studie.

“We raadpleegden tijdens ons onderzoek verschillende bronnen”, zegt Brecht Demasure (collectiebeheerder Collectie Bulskampveld). “In verschillende privéarchieven vonden we bijvoorbeeld rekeningboeken terug, waaruit we te weten kwamen hoeveel een wagenmaker vroeg voor een herstelling of voor het maken van een volledige wagen. En in dossiers over de milieuwetgeving in die tijd, waarin een wagenmaker een aanvraag deed om zijn atelier uit te baten, vonden we plattegronden terug van verschillende wagenmakerijen. Dat gaf ons een beeld van hoe een wagenmaker werkte en leefde.”

Verhalen die kleur geven

De Wagenmakerij in Vlaanderen zet het bijzondere wagenmakersambacht en zijn erfgoed opnieuw in de kijker. Een echte wagenmaker spreken, kan helaas niet meer. Gelukkig zijn er nog mensen die herinneringen hebben aan vaders en grootvaders die het beroep uitoefenden.

“Daarom zijn we samen met Histories een traject gestart om hen te begeleiden in hun onderzoek naar wagenmakers in hun familie of regio”, zegt Sven Lefèvre, medewerker publieksbemiddeling en aanspreekpunt collectie Collectie Bulskampveld. “Hun verhalen geven kleur aan onze feitelijke studie en zijn een mooie aanvulling op die gegevens. Wie zelf aan de slag wil gaan met een eigen onderzoek, kan op www.wagenmakerij.be een handleiding vinden vol tips en handige tools.”

Wagenmakerij uitgelicht

Als neerslag van dit project werkte Collectie Bulskampveld nauw samen met drie verschillende musea die de wagenmakerij een warm hart toedragen. Drie verschillende expo’s plaatsen de geschiedenis en het erfgoed van de wagenmaker centraal. Je vindt deze permanente expo's in het Karrenmuseum in Essen, het Heemkundig museum de Botermolen in Keerbergen en de Smoufelbeekhoeve in Maldegem. “Het zijn drie expo’s met een eigen karakter”, weet Lefèvre. “Maar alle drie willen ze de bezoeker opnieuw laten kennismaken met de wagenmaker en zo het ambacht levend houden in de hoofden van de toeschouwers.”

Alle info over de expo’s, de verhalen en het onderzoek is te vinden op www.wagenmakerij.be.

Foto: Wagenmakerij van Emile Van Coile in Dudzele/Sint-Pieters-Brugge, 1914. Stadsarchief Brugge.