Erfgoed Challenge: en de winnaar is ...

Detail Madonna omringd door heiligen © KIK-IRPA, Brussel

In 2030 viert België zijn 200e verjaardag. In aanloop naar dat feestjaar lanceerde het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (KIK) dit jaar de Erfgoed Challenge. Met dit initiatief wil het KIK kunstschatten en monumenten onder de aandacht brengen en via brede participatie een betere zorg bieden. Tien jaar lang wordt er via een oproep en een wedstrijd  (minstens) één erfgoedschat geselecteerd die hoogdringend hulp nodig heeft en waarmee het KIK aan de slag gaat.

De Rubenskapel © KIK-IRPA, Brussel

De stemming voor de eerste editie was alvast een groot succes. In totaal stemden bijna 12.000 mensen voor hun favoriete erfgoedschat, een overweldigend resultaat. Zo'n 2.747 mensen kozen voor de art-nouveauhuizen in Brussel. De schatten van de kathedraal van Doornik behaalden 2.679 stemmen. Maar de echte winnaar bevindt zich in de Scheldestad: de Grafkapel van Rubens in de Antwerpse Sint-Jacobskerk veroverde met 3.350 stemmen de harten van het publiek en werd door de commissie verkozen tot winnaar.

De laatste rustplaats van Peter Paul Rubens is een uniek barokensemble in nood. Voor de restauratie brengt het KIK nu zijn volledige expertise in stelling, in nauwe samenwerking met de lokale gemeenschap.

En wat gebeurt er nu?

In maart 2022 verhuist alvast de door Rubens zelf geschilderde Madonna omringd door heiligen naar het KIK voor een dringende restauratie. Het verloop van de behandeling zal worden gedeeld met het publiek, zodat het schilderij tijdens de sluiting van de kerk op een unieke manier zichtbaar blijft. Vanaf de heropening van de Sint-Jacobskerk in de zomer van 2024 kan deze parel dan opnieuw in topconditie bewonderd worden, en dat vele generaties lang. 

Thomas Dermine, staatssecretaris voor wetenschapsbeleid: “Dit is een unieke kans om de kennis en expertise over Rubens verder uit te bouwen en te delen met iedereen: van een lokale liefhebber tot buitenlandse experten. Tegelijk is het een breed gedragen publieksproject. We streven zo naar een wetenschapsbeleid dat voor iedereen toegankelijk is.”

Impulsactie voor erfgoed

Naast de Rubenskapel kregen zoals gezegd ook de art-nouveauwoningen in Brussel en de Schatten van Doornik veel publieksstemmen. Daarom plant het KIK op vraag van de commissie ook een impulsactie voor deze parels. Begin 2022 trekt een expertenteam naar Doornik om de meest noodlijdende en uitzonderlijke kerkschatten in kaart te brengen. Voor de art-nouveauhuizen in Brussel zal het KIK zijn lange samenwerking met urban.brussels voortzetten en op zoek gaan naar concrete pistes voor herwaardering.

Foto's: © KIK-IRPA, Brussel

Julie Lambrechts