Onderzoek als taboe in de museologie

Tijdens de ICOM-conferentie nam ik zelf deel aan de mini-conferentie van ICOFOM, het internationaal comité voor museologie. De mini-conferentie had als thema Taboos in Museology. 

Het taboe dat ik behandelde in mijn discussiepaper The (ir-)relevance of research in the ‘public’ museum gaat exact over de rol en de betekenis van ‘onderzoek’ in een erfgoedorganisatie. Want, hoewel velen zullen beamen dat ‘onderzoek belangrijk is’, is het echt wel de vraag wat deze uitspraak betekent én hoe dat ‘belang’ dan in de praktijk wordt gebracht. Bovendien, waar hebben we het over? Wat is onderzoek in een erfgoedorganisatie? Wie is onderzoeker? Ik heb de indruk dat er wel degelijk veel onderzoek gebeurt in de cultureel-erfgoedsector, maar dat deze activiteiten niet als dusdanig worden benoemd of naar waarde worden geschat. De discussiepaper is overigens gepubliceerd in de publicatie, die u hier kan downloaden.

De plek van ‘onderzoek’ in de erfgoedwerking

U heeft zich deze vragen misschien ook al gesteld of gelijkaardige bedenkingen gemaakt. Ze werden hoogstwaarschijnlijk zelfs zeer concreet bij de opmaak van de beleidsplannen. In het Cultureelerfgoeddecreet is ‘onderzoek’ immers al jaren een belangrijke functie en een criterium voor erfgoedorganisaties om voldoende aandacht aan te geven. Maar ook daar wordt de functie niet zeer expliciet gedefinieerd. Bij FARO krijgen we eveneens regelmatig de vraag naar de invulling van dit criterium. 

Kick-off lerend netwerk ‘erfgoed, onderzoek en kennisontwikkeling’

Kortom, tijd om een flinke duik te nemen in dit thema. Samen met erfgoedwerkers lanceren we dan ook een lerend netwerk rond ‘erfgoed, onderzoek en kennisontwikkeling’. Zoals u merkt, breiden we meteen uit met de notie ‘kennisontwikkeling’ om op die manier het bredere spectrum te vatten. 

De centrale vragen: 

• Wat betekenen onderzoek en kennisontwikkeling in de context van een erfgoedorganisatie?
• Welk soort(en) kennis produceren erfgoedorganisaties? 
• Welke onderzoeksmethodes zijn hierbij interessant (bv. burgerwetenschap, participatief onderzoek …)?
• Waarin verschilt het onderzoek in erfgoedorganisaties van academisch onderzoek?
• Hoe kunnen erfgoedorganisaties het onderzoek en de kennisontwikkeling nog versterken?

We zoeken het antwoord op deze vragen in een lerend netwerk dat een jaar lang samen leest, nadenkt en discussieert en zo nieuwe inzichten verwerft. Tijdens een slotmoment deelt het netwerk de uitkomsten met de sector.  

Kick-off: 10 maart met Emily Pringle (hoofd onderzoek Tate)

Om de opzet van het lerend netwerk toe te lichten en na te gaan welke vragen en inzichten er in de sector leven rond onderzoek en kennisproductie organiseren we op vrijdag 10 maart een startmoment. Hierop willen we zowel informeren, inspireren als het gesprek met u aangaan. Dit als opmaat naar het eigenlijke lees-, denk- en discussietraject. 

We zijn heel blij om tijdens deze kick-off Emily Pringle te mogen ontvangen, die naar aanleiding van het boek Rethinking research in the art museum (Routledge, 2020) komt vertellen wat zij begrijpt onder ‘onderzoek’ en de plaats van onderzoek in erfgoedorganisaties. Pringle werkte bij Tate tussen 2010 en 2022 en richtte er het Tate Research Centre op. 

Verder is er in de voormiddag een lezing over de betekenis van kennisontwikkeling en de ‘kennisproductieve organisatie’. In de namiddag gaan we verder in gesprek met de erfgoedwerkers, die interesse hebben om deel te nemen aan het lerend netwerk. In enkele werksessies horen we zeer graag uw vragen over dit thema, en bekijken we samen hoe we het lerend netwerk zullen vormgeven. 

Interesse? Wees welkom en schrijf hier snel in want de plaatsen zijn beperkt. 
 
Foto: Hermann Traub via Pixabay