Onderzoek striperfgoed gestart

Hergé, volgens Brecht Evens (c) Stripgids

Begin april is Strip Turnhout vzw gestart met het onderzoek naar het striperfgoed(beleid). Dat onderzoek is een ontwikkelingsgericht cultureel-erfgoedproject. De bedoeling? Vanuit de huidige, versnipperde situatie van het striperfgoed werken aan de opbouw van een netwerk tussen de actoren, en aansluitend komen tot beleidsaanbevelingen.

faro | tijdschrift over cultureel erfgoed legde in juni 2014 met het focusdossier over striperfgoed de vinger op de wonde. Aan de hand van interviews en ander onderzoek kwamen toen verschillende pijnpunten bloot te leggen in het – zo goed als onbestaande - Vlaamse beleid rond het striperfgoed:

De complexe wetgeving rond successierechten. Nazaten van tekenaars worden geconfronteerd met hoge rekeningen na de dood van hun ouder(s). In het focusdossier verweet auteur François Schuiten de overheid “de voornaamste vijand van het erfgoed” te zijn.
Dan is er de versnippering van het erfgoed. Veel striperfgoed wordt vandaag (onder de toonbank) verkocht. Zo slaagde dr. Pascal Lefevre (LUCA School of Arts) er in 2003 niet in om een (strip)topstukkenlijst samen te stellen. Hij stuitte toen op onwil van verzamelaars om inzage te geven in hun collectie. Daardoor blijft heel veel waardevol striperfgoed onder de radar. Een inpassing van het striperfgoed in het Topstukkendecreet was op dat moment dan ook niet mogelijk.

De situatie in de instellingen: zo bewaart het Letterenhuis weinig striperfgoed en concentreert zich op proza, poëzie en theater. Marc Sleen kreeg zijn eigen museum in Brussel en het Belgisch Stripmuseum, een private vzw, heeft vooral originelen in bruikleen. Het wettelijk depot van strips bij de Koninklijke Bibliotheek is van recente datum en verre van volledig. De Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience beschikt ook over een rijke stripcollectie. De ‘netwerkbibliotheek strips’ (Openbare Bibliotheek Turnhout) houdt wel strips bij die door andere bibliotheken worden afgestoten, maar stuit (zoals andere netwerkbibliotheken) op de limieten van dit systeem. Ondertussen is er onduidelijkheid over wie er de rol van 'erfgoedbibliotheek', 'bewaarbibliotheek' en 'depot' op zich neemt. Het Vlaams Documentatiecentrum voor de Strip moest oorspronkelijk ook een striparchief worden, maar die functie werd niet weerhouden bij de oprichting in 2013.

Striparchieven zijn in Vlaanderen dus bijna onbestaande en een beleid rond striperfgoed is er haast niet. Ook inzake stripdocumentatie is de situatie problematisch. Universiteitsbibliotheken, openbare bibliotheken, de erfgoedbibliotheek, het Vlaams Documentatiecentrum voor de Strip: allemaal bezitten ze een klein stukje van de puzzel. Dat maakt dat het voor studenten, onderzoekers en geïnteresseerde leken niet gemakkelijk is om onderzoek te doen over strips, of om op een centrale plek naslagwerken over strips te raadplegen. Laat staan dat het voor tentoonstellingsmakers én uitgevers makkelijk is om hun projecten te realiseren.

Het Rattenkasteel (c) Stichting Marc Sleen

In september stak deze complexe problematiek weer manifest de kop op. Toen onthulde een journalist van Le Soir 'de kraak van de eeuw', een thrillerachtige diefstal van (een deel van) de nalatenschap van de wereldberoemde Brusselse stripauteur E.P. Jacobs. Nu zijn er dus de middelen en een stuurgroep. Met het Letterenhuis, de Erfgoedbibliotheek Hendrik Conscience, LUCA School of Arts, FARO en Strip Turnhout.

Aan de stuurknuppel

En er is ook een onderzoeker. Na een uitgebreide selectieronde kwam Evelien Verschueren als meest geschikte kandidaat voor de onderzoeksjob uit de bus. Evelien (°1992) studeerde vergelijkende moderne letterkunde, muziektheorie en lerarenopleiding in Gent. Tijdens haar studies werkte ze in de bibliotheek van het Orpheus Instituut, onderzoekscentrum voor muziek. Aan de Universiteit Gent en het Studiecentrum voor Experimentele Literatuur deed ze onderzoek naar de context van het literaire hoorspel in de Lage Landen, waarvoor ze geregeld onderdook in archieven. Ze publiceerde in DW B en Zacht Lawijd.

Met die ervaring wil ze nu ook het striperfgoed verder in kaart brengen en vergeten stukken opsporen. Literatuur, (piano)muziek, theater, erfgoed, psychologie, onderwijs, onderzoek en de snijvlakken daartussen fascineren haar. Ze voegt er graag strips aan toe. Dankzij het Suske en Wiske-album De nare varaan leerde ze lezen. Dat ze dus ooit nog bij onderzoek naar strips zou uitkomen, stond in de sterren geschreven.

“Dit vooronderzoek kan leiden tot het afbakenen van prioriteiten en het maken van duidelijke afspraken rond wie welke taken voor dit erfgoed opneemt,” zegt Evelien. “Het project moet resulteren in een grotere samenhang van en samenwerking binnen de sector van het striperfgoed. Zo kan ook duidelijk worden wie welke taken voor het Vlaamse striperfgoed blijvend zal opnemen, alsook welke kansen en uitdagingen deze cultureel-erfgoedzorg met zich meebrengt.”

Strip Turnhout

Strip Turnhout vzw werd in 2005 opgericht als opvolger van de Bronzen Adhemarstichting en de Turnhoutse Stripgidsdagen. De organisatie werd sinds 2006 structureel gesubsidieerd door de provincie Antwerpen en de Vlaamse Gemeenschap. Vanaf dat jaar groeide de (impact van de) organisatie: met een professioneel gemaakt literair-journalistiek tijdschrift, tentoonstellingen, educatieve pakketten, monografieën, lezingen, enz. Tussen 2012 en 2016 was Strip Turnhout erkend als literaire organisatie door het Vlaams Fonds voor de Letteren.

Vandaag is Strip Turnhout vzw nog steeds de enige structureel erkende striporganisatie binnen het VFL, zij het enkel als uitgever van een literair tijdschrift. De organisatie ontvangt voor de periode 2017-2020 subsidies van het VFL voor de uitgave van een striptijdschrift (Stripgids).

De missie van de organisatie luidt: “Strip Turnhout is hét kennisknooppunt over het actuele beeldverhaal en het striperfgoed in Vlaanderen. Strip Turnhout stimuleert de verwondering, de nieuwsgierigheid, de kennis, de creativiteit en het lees- en kijkplezier bij lezers en stripmakers. Strip Turnhout verbindt daarnaast ook het stripbedrijf, de cultuursector en de brede samenleving.”

Veel succes, Evelien!

Hebt u weet van interessante collecties, literatuur of personen? Neem dan contact op met Evelien via evelien.verschueren@stripgids.org, 0476 51 91 58,
www.stripgids.org

Illustraties: