Wat is de toekomst van roofkunst?

Quadriga op de Brandenburger Tor (VR, in headset, Jongsma + O’Neill)

Volgende week donderdag opent in het Mauritshuis een innovatieve tentoonstelling met voorwerpen, fysieke en digitale replica's, film- en virtualreality-experiences. Uitgangspunt is de vraag: wat met roofkunst?

Van 14 september 2023 tot en met 7 januari 2024 organiseert het Mauritshuis, in samenwerking met de Stiftung Humboldt Forum im Berliner Schloss, het Stadtmuseum Berlin, het Ethnologisches Museum en het Museum für Asiatische Kunst der Staatlichen Museen zu Berlin, Roofkunst – 10 verhalen.

Bezoekers worden meegenomen in verhalen rondom roofkunst uit drie periodes: koloniale roofkunst, de kunstroof door Franse revolutionairen in 1795 en door nazi’s geroofde kunst van Joodse eigenaren. Tien casestudies vertellen over het verleden en de toekomst van objecten uit de collecties van het Mauritshuis, drie Berlijnse musea (Ethnologisches Museum, Stadtmuseum, Gipsformerei) en het Musée des beaux-arts (Rennes, Frankrijk). Voorjaar 2024 opent de tentoonstelling in het Humboldt Forum in Berlijn.

De initiatiefnemer van Roofkunst – 10 verhalen is het Mauritshuis. Directeur Martine Gosselink had de wens om een tentoonstelling te maken over de relatie tussen het onderwerp roofkunst en het Mauritshuis, waarbij verschillende Europese instellingen zouden samenwerken om elkaars inzichten te vergelijken en van elkaar te leren.

Al in een vroeg stadium is het duo Eline Jongsma en Kel O’Neill van Jongsma+O’Neill gevraagd om als creative leads en gastcurators de framing en storytelling te ontwikkelen in samenwerking met conservatoren en onderzoekers. Als kunst- en filmduo hebben ze al meer dan tien jaar ervaring met non-fictieprojecten, waaronder films, interactieve documentaires en VR-ervaringen. In de tentoonstelling zetten Jongsma+O’Neill vernieuwende presentatiemiddelen in om het verhaal van de objecten te vertellen.

Onder meer met virtualreality-experiences en 3D-modellen nodigen ze de bezoekers uit na te denken over de vragen die in deze tentoonstelling centraal staan. Hoe en waarom werden deze objecten geroofd? Hoe gaan we hier als museum mee om? Wat zou de gewenste toekomst van deze objecten moeten zijn?

Andere wereld

In de tentoonstelling komt de bezoeker in aanraking met drie groepen objecten, drie virtualreality-experiences en drie video-installaties. De presentatie van de objecten in Roofkunst benadrukt het doel om de beladen geschiedenis van deze museale objecten duidelijk zichtbaar te maken aan het publiek. Met het tentoonstellingsontwerp van Trapped in Suburbia stappen bezoekers een andere wereld in, een wereld die lijkt op een museumdepot.

Digitaal 3D-model van ‘kanon van Kandy’, 2023, Jongsma + O’Neill

Grenzen

Roofkunst is een fenomeen van alle tijden. Buit diende als uitbetaling aan soldaten, ter vernedering van de overwonnenen of als machtsvertoon. Napoleon versterkte zijn positie door geroofde kunstschatten onder te brengen in zijn Musée Napoleon. Hitler liet kunstwerken confisqueren voor zijn gedroomde museum. Hoe megalomaan hun projecten ook, ze vallen in het niet bij de enorme hoeveelheid voorwerpen die de afgelopen eeuwen door koloniale grootmachten vanuit de hele wereld naar Europa zijn verscheept. Elk van deze objecten heeft zijn eigen verhaal. Zij zijn als het ware getuige van het moment van roof. Elk object kent dan ook zijn eigen geschiedenis, onderzoek, benadering en daarmee ook zijn eigen toekomst.

Alle info over deze tentoonstelling vindt u op de rijkelijk gevulde website.
Bron: persbericht Mauritshuis
Foto: Quadriga op de Brandenburger Tor (VR, in headset, Jongsma + O’Neill) en 3D-model van het Kanon van Kandy (beeld: Jongsma + O'Neill)

Leestip: las u in faro het interview met Geert Sels al, over zijn (geweldige) boek Kunst voor das Reich? Zeker doen.

Roel Daenen

06 september 2023

Cultureel-erfgoedsector