Roeland Hermans koos ervoor om leerlingen via een historische bril grensoverschrijdend gedrag te laten onderzoeken. Dat thema leeft bij die leeftijdsgroep maar is wel niet evident. Roeland is er zich van bewust dat hij als gastspreker geen persoonlijke band heeft met de klas. En daarom bouwt hij graag een veiligheid in, door aan te geven dat er in deze les niet ingegaan wordt op persoonlijke ervaringen. Door te kijken naar casussen van leeftijdsgenoten in de jaren 1930 creëer je enige afstand, wat het thema beter bespreekbaar maakt.

Aanpak

Via enquêtes werden in het interbellum getuigenissen verzameld van schoolverlatende meisjes en jongens die voor het eerst in een atelier of fabriek terechtkwamen. Vinden de leerlingen deze casussen grensoverschrijdend (of onzedig, vroeger werd met andere terminologie gewerkt)? Dat wordt duidelijk in een methodiek waarbij Roeland leerlingen in groepjes met kleurkaarten laat aangeven hoe zij deze casussen nu inschatten. De discussie hierbij moet aantonen dat deze inschatting complex is en dat grensoverschrijdend gedrag niet vastligt in een definitie. Er is zowel juridisch als moreel een onderscheid te maken en bovendien evolueert de perceptie doorheen de tijd. Uiteraard is het delicaat om een hiërarchie aan te brengen in deze casussen en dat is dan ook niet de opzet van de discussie.

Vermijd vrijblijvende klasgesprekken

Een discussie over een gevoelig onderwerp als dit, verdient een zekere diepgang. Roeland wil oppervlakkigheid vermijden door geleidelijk aan bepaalde inzichten te verwerken in het gesprek. Hij laat leerlingen bijvoorbeeld graag nadenken over mechanismen achter grensoverschrijdend gedrag (vaak een ongelijke machtsverhouding).

Bovendien wil hij ook boutades als ‘er mag niks meer’ aanpakken door nuances bespreekbaar te maken. Het aanvoelen van grenzen is subjectief en dus betekent dit dat ieders grens ergens anders ligt. Dat aanvaarden en respecteren is al belangrijk. Zo wil hij ook ingaan op de evolutie waarbij vroeger (en nu soms nog) de focus lag op intenties. Het dominante discours dat ‘het niet zo bedoeld was’ kreeg vooral erkenning. Tegenwoordig is het uitgangspunt eerder de ervaring van de persoon zelf, en zo worden niet meer de intenties van de ander vooropgesteld.

Tips van Erfgoedklasbak Roeland

• "Ik volgde zelf een training rond omstaandersperspectief bij racisme, waar dezelfde mechanieken gelden. Ik kan zo'n training aan iedereen aanraden." De Dienst diversiteit van de stad Leuven organiseert bijvoorbeeld een dergelijke cursus: zie hier.
• "Ik toets het lesconcept zeker op voorhand af met de leerkracht. Ik zal in februari ook een proeflesje geven zodat ik mijn aanpak waar nodig nog kan bijsturen. Zo leer ik zelf ook steeds bij". Gun uzelf dus wat experimenteerruimte en verwacht niet dat een klasbezoek van bij de eerste keer een schot in de roos is (ook al is dat natuurlijk wel waar u uiteindelijk naar streeft).