Leerlingen worden juryleden in een moordproces

Paul Drossens zorgde eerst voor een beknopte introductie waarin leerlingen leerden hoe ze overtredingen, wanbedrijven en misdaden van elkaar kunnen onderscheiden en welke types rechtbanken er zijn. In de workshop lag de focus op het Hof van Assisen, dus al gauw ontdekten de leerlingen via de documenten hoe een moord gepleegd werd. De cases varieerden van een geraffineerde moord met arsenicum tot een partner die bruutweg in het kanaal geduwd werd. Daarbij ging de groep op zoek naar verzwarende en verzachtende omstandigheden. Welke straf zouden zij opleggen aan de dader? Welke argumenten vinden ze daarvoor? Na hun ‘verdict’ zochten ze samen met de archivaris het desbetreffende arrest op zodat ze de effectieve uitspraak konden vergelijken met hun idee. Dat leverde soms wel verbaasde reacties op: ‘Kreeg die maar vijf jaar?’ of ‘Waarom kreeg die nu levenslang?’.

De leerlingen maakten niet alleen een situatieschets op basis van de documenten. Ze werden uitgedaagd om in de bronnen elementen op te sporen die iets vertellen over het dagelijkse leven van mensen in het interbellum. Ze reflecteerden ook over de waarde van bronnen en leerden beargumenteren waarom die moeten bewaard worden.

Wat kunt u meenemen uit dit concept?

Deze workshop kent een aantal sterke ingrediënten. Zo zorgde het groepswerk er alvast voor dat elke leerling sterk betrokken werd bij de case. Ze moesten samen analyseren hoe de zaak in elkaar zat en aangezien er wel wat bronnen te verwerken waren, hadden ze allemaal een complexe taak. Durf een workshop dus zeker uitdagend te maken. Presenteer de verhalen niet op een blaadje maar laat leerlingen er zelf naar op zoek gaan. Tijdens hun zoektocht kunt u hen wel begeleiden met extra tips die wijzen op belangrijke details maar streef toch zo veel mogelijk autonomie van de leerling na, zeker in deze leeftijdsgroep. Door de groepsverdeling zorgt u er bovendien voor dat maar een vijftal mensen een bron moeten bekijken in plaats van een hele klasgroep, wat bij documenten als deze niet haalbaar zou zijn.

Er werd ook ingespeeld op de eigenheid van de groep. Anderstalige bronnen vormen een extra uitdaging maar een Arabische bron kan wel in een groepje waar een leerling die taal machtig is. Die leerlingen ontdekten zo al na enkele minuten zaken die de recherche toen over het hoofd zag door een gebrek aan talenkennis. Binnen de groep leverde het ook een boeiend gesprek op over hoe mensen met een andere afkomst werden geportretteerd in deze juridische documenten. Zo zou een workshop als deze ook boeiende insteken kunnen leveren voor taalvakken. Hoe evolueerde deze (juridische) taal? Opnieuw is het interessant om met de leerkrachten af te stemmen: wat is haalbaar voor deze groep? In de ene groep zou u misschien wel met bepaalde documenten werken, in de andere niet. Door voldoende materiaal te verzamelen, kunt u daar ook wat flexibeler mee omspringen en tegemoet komen aan de noden van een groep.

De vertaalslag maken naar uw archiefmateriaal

Uiteraard werden de leerlingen sterk getriggerd door de misdaadthematiek. True crime series zijn niet voor niets zo populair op Netflix. Misschien verwijst uw archiefmateriaal niet meteen naar (bloederige) gruwel? Geen nood: het spelelement waarin de leerlingen een situatieschets moeten maken en een jurerende rol krijgen kan zeker ook vertaald worden naar andere verhalen. Leerlingen (en leerkrachten) zijn gewoon om cursusmateriaal te zien, dus dan is een rijke schakering van oudere bronnen al een meerwaarde op zich.

Onze archieven zitten vol met verhalen die om heel diverse redenen bijzonder en niet alledaags zijn. Ze leveren input om leerlingen te laten nadenken over evoluties in taal, gebruiken of andere maatschappelijke tendensen. Door te vertrekken vanuit de menselijke verhalen, leren ze op een andere, meer herkenbare manier naar de geschiedenis te kijken.

Werk aan een onderwijsnetwerk dat u kan ondersteunen

Trekt u tijdens de Erfgoedweek naar scholen als Erfgoedklasbak? Dan kunnen leerkrachten en leerlingen alvast kennis maken met uw archiefmateriaal. Verbaas hen met boeiende verhalen, wek met andere woorden hun interesse … En wie weet kunt u daarna wel verder een partnerschap uitwerken met de leerkrachten voor een workshop in uw huis. Luister naar de noden van de leerkrachten: waar vinden ze moeilijk bronnen over? Hoe kunt u bepaalde lacunes opvullen? Door ideeën uit te wisselen, kan een mooi concept groeien tot een concrete workshop.

Misschien organiseert u wel een lerarendag zoals Archief Gent al eerder deed? Lees meer over dit initiatief in deze blog. Zo kunt u ook leerkrachten leren kennen en betrekken bij uw werking.

Ontdek het Rijksarchief Gent tijdens Erfgoeddag en op Instagram

Bent u ondertussen zelf ook wel nieuwsgierig naar deze verhalen? Terecht!

• Op zondag 23 april, Erfgoeddag, kunt u in het Rijksarchief een rondleiding volgen met extra aandacht voor de archieven van justitie en gevangenissen.
• Of ontdek diezelfde dag ook meer over het ‘beestige’ gevangenisregime dat gedetineerden moesten ondergaan tot in de eerste helft van de twintigste eeuw. Ook daar duikt u in de rijke collectie gerechtelijke en penitentiaire archieven.
• En ook boeiend: volg op Instagram Outlawtales en verwonder u over de oude crime scene foto’s en andere archiefstukken.
• Via de website van het Atheneum Mariakerke kunt u nog meer sfeerbeelden bekijken van de workshop criminele dossiers.

Foto's: © Rijksarchief Gent