Viparrangement in de kijker: 'Thuis' in M Leuven
Bereidt u zich bij de start van het nieuwe jaar ook volop voor op de Erfgoedweken? Als opwarmertje schotelen we u in een nieuwe blogreeks enkele bijzondere initiatieven voor.
Zo kiest M Leuven dit jaar voor een viparrangement dat gekoppeld is aan 'Thuis', het thema van Erfgoeddag 2024. Voor Jelle Michiels, tijdelijk publiekswerker bij het museum, is dat een kolfje naar haar hand. Ze werkte als freelance beeldhouwer al langer rond dit thema en zoekt naar manieren om die thuisbeleving te koppelen aan kunst.
Start: verbeeld het eigen thuisverhaal
Wat roept thuis op bij het jonge publiek? Jelle spoort leerlingen aan om een gesprek aan te gaan over henzelf, dat ze meteen ook beeldend vertalen. Ze stelt vragen over hun thuisverhaal vanaf hun geboorte tot nu: 'Waar ben je geboren?', 'Waar was je eerste thuis?', 'Welke herinneringen en geuren komen bij je op?'. Startend van een wit blad verwerken de leerlingen dit ook (en vooral) beeldend. Aan welke materialen, texturen en geuren denken ze bij 'thuis'? Vanuit die beeldtaal koppelt Jelle de heel persoonlijke ervaringen al snel aan de collectie van het museum.
Verder op verkenning met de collectie van M Leuven
Na een eerste schets verkennen de leerlingen enkele kunstwerken, zoals Gnome van Honoré d’O of Brecht holding communie flag van Klaas Rommelaete. Gebeeldhouwd, geborduurd of geschilderd: allemaal bevatten deze werken referenties aan een narratief over (het ontbreken van een) thuis. Daar kunnen leerlingen zich in herkennen of ze roepen herinneringen op aan gelijkaardige voorwerpen, personen of (religieuze) rituelen en gewoontes uit hun eigen verleden. Opvallend is dat die gesprekken heel divers zijn: voor iedereen is die thuis iets anders.
Van kijken naar kunst tot beeldgeletterdheid
Een mobiele heimat voor onderweg
Leerlingen nemen het doosje na de workshop mee en kunnen dit mobiele huisje zo steeds verder aanvullen met nieuwe kostbare herinneringen. Deze workshop is dus eerder een startpunt om de verbeelding te blijven prikkelen en geen eenmalig knutselmoment. Welke voorwerpen geven hen een thuisgevoel op reis, in hun sportclub of jeugdbeweging?
Leerkrachten kunnen nog verder op het thuisgevoel ingaan op school en in de klas. Want natuurlijk hoopt elke leerkracht dat elke leerling zich ook thuis voelt op school. Geeft u daarom ook nog suggesties mee aan de leerkracht? Zo toont u dat u hen ondersteunt in hun dagelijkse lespraktijk en moedigt u hen ook aan om het niet te laten bij een eenmalig bezoek.
Hoe laat u leerlingen veilig praten over hun thuisverhaal?
Denken aan thuis levert niet voor iedereen nostalgische herinneringen op. Soms kan het zelfs een pijnlijke denkoefening zijn. Dat betekent niet dat u het onderwerp beter uit de weg gaat. Veel kinderen en jongeren willen er graag over vertellen en het is vaak de eerste keer dat ze de boodschap krijgen dat ze erover ‘mogen’ spreken. Het is uiteraard wel belangrijk om een veilige context te creëren.
Zo geeft Jelle al meteen bij het begin aan dat leerlingen mogen vertellen wat ze willen; ze hoeven niet te vertellen maar mogen ook referenties in hun thuiskaart maken die ze enkel voor zichzelf bewaren. Daarnaast werkt Jelle ook drempels weg door haar eigen verhaal te delen, inclusief de moeilijkere momenten. Dat is uiteraard een evenwichtsoefening, maar wie zichzelf kwetsbaar opstelt maakt het ook voor leerlingen makkelijker om te vertellen.
De formule richt zich op leerlingen uit zowel het lager als het secundair onderwijs. Voor beide groepen is een gesprek over waar ze zich thuis voelen relevant en haalbaar. Differentiëren kan aan de hand van de geselecteerde kunstwerken: het ene werk is een sterk vertrekpunt voor kinderen, het andere is geschikter voor jongeren. Ook de bijhorende gesprekken zullen anders verlopen, volgens de input van de leerlingen.
Say again: viparrangement?
Met de Erfgoedweken zet FARO in op enkele verschillende formules. Een Erfgoedklasbak, viparrangement of digitaal lesmateriaal op Erfgoedwijs.be? Het kan allemaal: u leest er hier meer over.
- Met de formule van de Erfgoedklasbakken kan een leerkracht zonder uurroosters aan te passen erfgoed tot in de klas krijgen. Voor u als erfgoedwerker ook de gelegenheid om kennis te maken met het jonge publiek in hun dagelijkse habitat. Leerlingen leren er de diversiteit kennen van de erfgoedsector en maken kennis met de passie van heel uiteenlopende medewerkers zoals een conservator of een archivaris.
- Uiteraard leert het jonge publiek niet alleen binnen de schoolmuren. Met een viparrangement rolt u de rode loper uit voor de klas op uw erfgoedlocatie.
- In de klas kunt u de leerkracht ondersteunen met digitaal materiaal zoals een filmpje, digitale oefening of downloadbaar lespakket.
Idealiter bestormt u het onderwijsfront op zoveel mogelijk manieren maar uiteraard maakt u zelf een realiseerbare keuze. Zet u dit jaar in op Erfgoedklasbakken en viparrangementen of wisselt u af en zet u elk jaar een andere formule in de kijker? Dat hebt u allemaal zelf in de hand.
Wat zijn uw plannen?
Deelt u ook graag uw idee voor de Erfgoedweken? FARO blijft graag op de hoogte van uw plannen. Mail naar eva.begine@faro.be.
Foto's: Portable heimat met kaart en totem © Jelle Michiels, M Leuven / Voorbeeld van een schets van een thuiskaart © Jelle Michiels / Graanmarkt in Fez, Jules van Biesbroeck © M Leuven / Brecht holding communie flag, Klaas Rommelaere © M Leuven / De processie, Jean Mayné © M Leuven / banner Erfgoedweken 2024 © FARO
