Erfgoed en welzijn: voor elkaar gemaakt. Nieuwe publicatie met best practices

Objecthandling in museum Huis van Alijn © Michiel Devijver

Sla de krant open en u leest geregeld over stress, depressies, verslavingen, burn-out, eenzaamheid en andere prangende welzijnskwesties. Vanuit de overtuiging dat cultureel-erfgoedinstellingen een belangrijke rol kunnen (en ook moeten) opnemen in wat men de ‘vermaatschappelijking van de zorg’ noemt, is er nu dit nieuwe, inspirerende boek. Het brengt een waaier van grensverleggende voorbeelden uit Vlaanderen en uit het Verenigd Koninkrijk.

Uitgangspunt voor een aantal van de bijdragen is dat het aanraken van objecten, het connecteren met andere mensen door middel van objecten of gewoon ‘het bezig zijn’ met diezelfde erfgoedspullen leidt tot schitterende resultaten: mensen gaan zich beter voelen, het stimuleert de zintuigen en gevoelens, zorgt ervoor dat geest en lichaam met elkaar in verbinding komen. Kortom, de fysieke omgang met iets uit het verleden werkt als een katalysator om op een andere manier te gaan denken én geeft mensen zin om te blijven leren (en leven).

Dit nieuwe, Engelstalige boek kadert in een intussen jonge traditie: sinds 2015 ontwikkelt FARO, het steunpunt voor cultureel erfgoed in Vlaanderen en Brussel, in nauwe samenwerking met de sociale en zorgsector een welzijnsaanbod voor en door erfgoedorganisaties. Een aanbod dat tegemoetkomt aan de behoeften van mensen en gemeenschappen in plaats van de klassieke, aanbodgerichte ‘erfgoedagenda’.

Over de landsgrenzen

Hiervoor heeft FARO-medewerker Bart De Nil herhaaldelijk het Verenigd Koninkrijk bezocht om een aantal best practices te observeren. Hij deed er langere stages (Londen, Newcastle, Glasgow en Swansea). Daar ontstond het idee om een internationaal kennisnetwerk op te zetten rond de ontwikkeling van open erfgoeddepots voor een welzijnsaanbod en de ontwikkeling van een train-the-trainer-model voor professionals in de zorgsector. 

Cover Cultural heritage for wellbeing

FARO legde contacten met verschillende toonaangevende experts in Vlaanderen en het Verenigd Koninkrijk, mensen die autoriteiten zijn op het gebied van cultureel erfgoed, gezondheid en welzijn. Een internationale werkgroep was geboren, met Bart De Nil (FARO) als coördinator, Kaat Leeman (Erfgoedcentrum | Zusters van Liefde, Gent), Els Veraverbeke (Museum Huis van Alijn, Gent), Zoë Brown (Tyne & Wear Archives and Museums, Newcastle), Julia Cort (Horniman Museum and Gardens, Londen), Thomas Kador (University College London) en Claire Coia (The Open Museum, Glasgow). Op 5 maart 2018 kwam de werkgroep samen in het University College London voor een startvergadering. Na de internationale conferentie ‘Participation in Cultural Heritage for Mental Health Recovery’ later dat jaar in Gent werd de groep uitgebreid met Bart Marius (Museum Dr. Guislain, Gent) en Iqbal Singh (The National Archives, UK).

Deze werkgroep wil erfgoedprofessionals samenbrengen met zorgprofessionals. Hij beoogt zo een positieve verandering in de gezondheid of het welzijn van mensen en gemeenschappen tot stand te brengen door verschillende modellen van coproductie en cocreatie met erfgoedcollecties. En daarbij is dit nieuwe referentiewerk een onmisbaar hulpmiddel. 

Cultural heritage for wellbeing. Inspiring cases that create positive change in wellbeing with heritage collections. Auteurs: Bart De Nil (ed.), Zoë Brown, Ann Chow-Thomas, Claire Coia, Julia Cort Kaat Leeman, Michael Mahoney, Bart Marius, Michael McHugh, Sara Griffiths, Iqbal Singh en Els Veraverbeke. 80p., kostprijs 20 euro, te bestellen via faro.be/publicaties.

Foto: Objecthandling in museum Huis van Alijn © Michiel Devijver

faro